mise agus tú héin. Agus má throideann, ní bheidh
beó," adeir sé, "ach duine icíneacht a’inn."
"Tá me sásta," adeir a’ Gabhainn Rua.
Chath sé dhe agus fuair sé réidh é héin, agus
rug sé ar a chlaidhmhe agus gho sé amach. Agus gho
an cliamhain amach i n-éineacht leis. Agus sén
áit a ndeachadar a’ troid i bhfíanais na
Cúirte. Agus bhí Gráinne ní Mháille istigh, agus
ní ru siad dhá uair le chéile, ná i ngar dhó,
nuair a tharrain an cliamhain a chlaidhmhe agus
bhain sé an ceánn gon Ghabhainn Rua. Ní
dheárna an fear insin ach breith ar mhullach
gruaige ar a’ gcloigeann i n-a chiotóig, agus an
claidhmhe sa láimh dheis, agus a thóirt leis isteach
agus an fhuil a’ titim anuas as a’ gcloigeann,
agus siúl isteach ins a’ gCúirt agus a dhoil siar
sa bpárlús san áit a ru Gráinne ní Mháille
’n-a suí, agus a’ cloigeann a leagan ar a’
mbourd aici.
"Anois," adeir sé, "sin é cloigeann a’ Ghabhainn
Rua a’d agus caoin do dhóthain as a chíonn!"
Níor labhair sí aon fhocal. Tháinic sé héin

Seanchus faoi Ghráinne Ní Mháille
Rec. 783B. Bhí bean inseo fadó i nÉirinn, ins a’
tsean-aimsir, a dtugaidís Gráinne ní Mháille
urthe, agus ní ru aon chaiptín soithe’ sa domhan
aríú a b’fheárr ná í. Bu dh í a ceird aríú
ag imeacht a’ smugláil, gan bhuíochas go rí
Shasana agus gon bháinríon. Agus bhí fear an-
bhreá go dhreitheár aici a dtugaidís a’ Ghabhainn
Rua air. Agus bhí sí pósta agus an fear a bhí
aici bhíot sí ’cheapa i gcûnaí gá fheabhus gá ru

Chaoin chaon nduine acab go ru siad
tuirseach - chaoin a’ t-athair a’ chlánn, agus chaoin
an bhean, Gráinne ní Mháille, cloigeann an
Ghabhainn Rua. Achar geárr ’n-a dhia’ bhuail
tinneas an fear agus fuair sé bás, agus bhí
Gráinne ní Mháille a’ diana ’beala mar bhí
sí aríú, ag imeacht ar faraige agus a’ smugláil,
agus í ’n-a bean an-mhór le rá - agus ní ru sí
i nÉirinn aon bhean bu mhú le rá ná í.
Nó go dtáinic a bheirt mhac suas i n-íbhne,
a bheith i n-a bhfir óga. Agus ní i n-éineacht
léithe insin a bhíoch a clánn mhac chor a’
bith, ach chuir sí fios orthab. Agus tháinic an
bheirt mhac go dtí í, agus nuair a tháinic:
"Seo anois," adeir sí, "luach a’ méid seo
lín díob," adeir sí, "agus ceannaígí líon," adeir sí, "an
oiread amháin," adeir sí, "agus téigheach chaon fhear
agaí ag obair," adeir sí, "agus cuireat sé a chuid lín
héin," adeir sí. "Agus ná feicim-se aon afarc
orraí," adeir sí, "go ceánn bliana, go mbeidh air-
gead dianta gon líon agaí agus go dtioca mé
go dtí mé leis - nuair bheas a’ líon tóicíthe,

bhí Gráinne ní Mháille ins a’ seómra, agus lufáir
an domhain uilig uléireach aici roimh an nGabh-
ainn Rua, roimh á n-a dhreitheár. Agus nuair
a tháinic sé isteach d’eiri an fear agus chraith sé
lámh leis a’ nGabhainn Rua, agus shuíodar síos
a’ caint.
"Anois," adeir an fear, adeir sé, "tá do dhreithiúr
a rá," adeir sé, "nach bhfuil aoin fhear i nÉirinn," adeir
sé, "in’ fhear cho math leat, agus dúirt mise léithe,"
adeir sé, "go ru, agus gan dícéille a bheith urthe. 'Má
Rec. 784. ta,' adeir Gráinne ní Mháille, adeir sí, "ar ndú,
ní cheapann tú go bhfuil tusa in t’fhear cho math le
mo dhreitheár?' 'Muise, mo lámh agus m’fhocal duit,'
[adeirim-se], 'an chéad lá eile a dtioca do dhreith-
eár inseo go mbeidh fhios á’m-sa cén fear is
feárr.'"
Ach d’eiri an cliamhain ag an nGabhainn
Rua agus d’fhiathra sé dhe a’ dtroiteat sé é, ar
shon na cainte a bhí an dreithiúr a rá. Agus
dúirt a’ Gabhainn Rua go dtroiteach.
"Cath dhíot," adeir sé, "agus fágh réidh thú héin
agus bí amuich ar aghaidh na cúirte, "adeir sé, "go dtroide

mo chuid lín héin." Agus thosa sé a’ catha
an lín ’n-a dhia’ ins a’ bhfaraige, i ndia’ na
luinge, nó go dtáinic sé go Ceánn Léime
Luímnighe agus nuair a tháinic bhí an gráinne
deireannach caithte i bhfaraige aige. Agus níor
bhreath(n)a sé siar agus i ndia’ an lín níos mú -
ní ru aon cháll dó leis - go ru an t-ám
thuas aige le theacht go dtí á n-a mháthair.
Agus nuair a bhí, an lá chéanna ar úirt an
mháthair leóthab a bheith i n-a láthair héin, go
bhfeicead sí cé acab is mú a mbeach air-
gead diantaí aige, tháinic a’ bheirt dritheár
i n-éineacht agus shiúileadar a dtí í. Agus an
mac is óige bhí sé an-chú(th)al a’ teacht go dtí
n-a mháthair, mar ní ru tada dianta gá
chuid lín aige ach é sgaoilte amach ins a’
bhfaraige mhóir aige, agus bhí ímrí air as ucht
go ndeárna sé é. Tháiniceadar ag a’ teach
is nuair a tháinic shiúil a’ mac is sine
isteach go breá fearúil go dtí á n-a mháth-
air - go dtí Gráinne ní Mháille. Agus nuair
a shiúil -
"Seadh, a mhic," adeir sí, "tá tú ánn."

"Cér chuir tú é?" adeir Gráinne ní Mháille.
"Sén áit ar chuir mé é, a mháthair," adeir
sé," "sheól mé liom," adeir sé, "ins a’ luing, agus
thosa mé ag Ceánn Léime leis," adeir sé, "agus
thosa mé a’ catha mo chuid síl i mo dhia’ sa
bhfaraige," adeir sé, "agus sén áit a ru an gráinne
deireannach caithte á’m," adeir sé, "ag Ceánn
Léime Luímrighe. Agus dhiún afarc a chonn-
aic mé le bliain air," adeir sé, "agus cheap mé
ná ru ithir a’ bith," adeir sé, "bu gloine ná
bu doimhne ná é."
"Á muise," adeir sí, "Goirim péin agus gaisrim-
ic thú!" adeir sí, - ’breith ar láimh air - "tusa
mo mhac-sa," adeir sí, "ní h-é fearacht mhac
Shéamuis Bhradaigh na sgriochán!" adeir sí. "Níl
aon bhaint á’m-sa dhó," adeir sí, "le n’athair
atá an bacach sin a gul," adeir sí, "ach tusa
mo mhac-sa," adeir sí.
Beannacht dílis Dé agus na hEáglaise le
h-anam na marú. Go mbu seacht míle mill-
iún feárr a bheas sinn héin agus a’ comhluadar
bliain ó anocht. Má tá peaca ánn Dia gá