eiat."
319
aige ’á dhianamh. Bhí feirmeóir i n-aice leis mar
sin annsan go raibh beirt ingean aige agus d’fhia-
fraig an feirmeoir de dhuine ’osna h-ingeanacha
is an gnid a’ dianamh orrtha, a bpósfadh
aonne ’ca é. I duine ’ca go bpósfadh, imbás
go raibh sé níosa bhfeárr na feirmeóir dóibh
"Seadh! ghluaisig a’ feirmeóir is goibh sé isteach
sa cheárdcainn chuige lá mar seo is bhí sé ag
obair. "bhfuil aon chuímhneamh ar phósadh ’ghath?",
th a’ feirmeóir, "a Sheáin is mbliadna." "D’oirf
eadh duine ’ca go maith," fé, ní is dócha ná
faighinn iad?" "Cad ’n-a thaobh ná faighfá iad,"
gh a’ feirmeóir. "ó dhe is dócha," f é, "gur ghrea.
núr leó gabha ’ca," "ní ghreanúr," g an feirm-
eóir, g é, "tabharfad-sa duine ’ca dhuit."
"Ná bhí a’ maghadh fúgham, fhsé, "gheóbhair-se áit
is fearr ná í," "ní bhfaighead," fsé, "gheóbhair
duine ’ca má’s maith leat é." Socruíodar
a’ cleamhnas ar a’ láthair sin agus do phósadar
i gcionn scaithibh aimsire. Seadh! bhí sé a’
chuir de is a’ dianamh go maith chun go raibh
beirt nó triúr pháisdí ’ge agus d’úmpaig sé ar
ól, is d’úmpaig sé ar ól ar buile, í slíghe is

coirioithin deatoidheasa Éirean
? d
connte. Tirchonaill daraitoit. Darghabhach
par sioghe. Tair. Caich
ainn annsin. Bhrann. Nuair. Mrannain
sosíos an roinn. Monain. Chochran. Laith bhearr.
T
chuireac
do ros ins an; Bral as ann. Liafhon256
a scoinn. Taira. Mhac airbhid
aon ó. N saig seocha fharairair se in a coinn
rosio scoirinn g or F an dar maira
T
air a tsoisise asur a tsaon a rí. Ma. Fuair a
do chusta se ar ann. Drral go. Ó é suas a rinne. Marta. Mac
"Giobha. Bhrighdreisar an sin n. é agus se in a coinn ar ann in
i
. Shochann. Liath
Cleamhnas)
n
Bhí buachaill óg dosúil darb ainm Caithir Mhac
Caba na chómhnui ins na Rosa in am amháin in
áit a dtugad siad na h-Acarai air. Fuaidh se
síar ar cuairt go cá Gaoth dobhair ionns" ar a
chuid daoin muinnteardha. Thainic cailin óg as an
chómharsain sin isteach ag airneal ans a teach a
rabh se stopuighthe ann. Chuir sí spéis mór ma
gCaithir agus nuair a bhí sí ag imtheacht in am codhlata,

336
thug sí cúireadh do lucht a toighe a gul ag
airneal an toighe s aic se an oiche arna
bhárach agus Caithir a bheith leófa. Rinn siad seo agus bhí
an- duthghair ar shean Mhac Cuaidh Fompar go
péisialta foimhe Chaithir. Bhí’n cailin óg seo.
aní laghach, carthannach leis. (Deireadh Éit. 5ó)
Eitean seig sa ghoirid gur thoisigh na cómharsanaigh
ag cruinni isteach. Achan fhear a thigeadh isteach
d’fhágat sé buideal uisce bheatha ar choirneal a
tabla. Chuir seo íontas mór ar chaithir agus d'fhiaffruigh
se do bhean mhuinnteardha goide ba chionntaighe
leis. 'Sé’n freagair a thug sise air gur sin
ómhartha Funairair. Bhí Caithir íontach
ní shuaimhneach agus bmhaoidheamh se gur
mhaith leis a gul labhaile. Ach ba ghoirid gur
nnis sean Mhac Ruaidhte dó go rabh a
chleamhnas anois críochnuighthe ar a nighean
san agus go rabh siad le posu ar maidin lá arna
bhárach. D'iarr Caithir ar a bhean mhuinnteardha
da m’ffhéidir a dheanú, scéala a chur anoir na
Rosa ionnsair a áthair agus iad fiachailt é a

226
Do bhí díolaidheacht maith a thabhairt dhóibh as iad
do choimead do. D’fhan an sgéal ar an
gcuma san go dtí gur chuimhnig an stigh an
phósadh airís agus cuige sin do chuaidh sé ag
triall ar a dheirbhfhéaracha agus d’innis sé
an sgéal dóibh. Dubhairt sé leo go ndéanfadh
sé tigh fé thalamh don triúr mac mar gur
mór leis a raibh de mhuirighin air, g go
dtabharfadh sé féin aire dhoibh le congnamh
a ndeir bhfear.
Nuair a bhí an tigh déanta aige do chuir
sé a thriúr mac isteach ann agus do chuir
sé gadhar mór laidir isteach na dteannta.
Bhí tuisgint idir é féin agus an inghean
biadh do chuir ag triall ortha go coithchianta
i ganfíos d’aoinne mór-thímcheall ortha,
ar eagla go bhfaghadh aoinne san áit amach
go raibh a leithéid i n-aonaor ann.
Annsan do dhein sé cleamhnas le mnaog
uasáil a bhí i bhfad ón áit na raibh sé
féin na chómhnuidhe.
Do phós sé an bhean annsan agus do thug sé

327
Do bhí fear ann uair amháin agus do bhí aan inghean
amháin aighe agus do theip air i chur i n-aon
trich fóghanta mar do bhí sí beagainín caoch
agus í ghlachfadh aoinne léi mar mhnacht.
lá amháin, mar seo, do thárla gur tháinig
sgéala cleamhnais ó bhuachaill a bhí abhfad ón
áigh agus ná raibh fios aige go raibh aon lochth
uirthi.
Do shocruigheadar ar an méid spré a ghaobhadh
an cailín agus do bhí gach aon rud maith go
leor go dtí lá an phósta gair chruinnigheadar
na chómharsann go léir isteach sa tigh agus do
h-ollmhuigheadh béile mór bhídh na gcoir.
Do shuidheadar go léir tímcheall an bhúird.
agus do bhí an cailín ann i n-aonfheacht
leo. Do thárla go raibh corcán ina thae
ar an mbórd i n-aice an chailín g
níor thug sé fé ndeara é go ceann abhfadí
Pé strac-fhéachaint a thug sí is amhlaidh an
fhamhluigh sí gurab é an cháth a bhí ann agus do
bhuail sí buille ar an gcorcán
agus cuit as san
ar sise. Do bhí an sgéal go leamh annsan

12
leat códladh cúin,
’sé nno bhrón, mo léan, as mhángadh gan mé í
gcleamhnas le bláth na h-ubhall.
2é
chúl thuit na bhfáinní, is áilne do ghuaidh as do dreach
do bhéilín tana tláith le ar mharbh tú na mílte
fear
T2
Narbh tú " ligh go bír mé, agus mhéadhaigh túdó dtrean
mo bróin
Ag smnaointiughadh ar do mhéin mhaith, ’s ar do bhéilín
na bhfochal cuiin,
Níór fhág tú faic de chéill agan ’s do dhiaidh go
bhfuil me lán do’n chumhaidh.
é
Nuire ’s a rí carbh’ ionghadh domhda h-itinn bárr an
fheir.
Nó mo chur i roilig , sinte fá’n mhnaoi óigh a b’ á líomn
fhéin
Mar dtarradh acht seidean gaoithe ’fa taobh a mbíonn
grádh mo chléibh
Ní bhfuighn-se sléinte míosa gan mo croidhe irthigh

19
bliadhain amuigh
S
sin an méid a bhí ag lealte bean llac gairbhe
do’n abhran seo acht fuair mé tuilleadh de ag sorca
bean ricghrianna, agus tuilleadh ag grainne, bhean lídhubhthaig
ar Rann-na-Feirsde. seo ar leanamhaint na
ceathramhanacha a fuair mé ó dhorca, bean llic greammhath
Te
Ta chluanaigh beag buachalla ’a mo mhealladh gach lá
N ba dhual domh é, bhéinn mo ghual dubh ó mhallach go lár
arí ta tuas a bheir fuacht agus teas anus a lá
gan mé ’stú i n-uachtar na coilleadh cluanaigh g
agoillfinn mo fháith.
Th
Thug mé dealgan de mhnaoi leanabhaidh arbh ’ainin duithe
’n ríogh bean bhreach.
Nach rabh cain acht a bhí direach deas
Ra dean do chleamhnas a ghrád go leanabhaidh i gcúl
na dtor
"Ar do shúil
bhearfaidh ionghchaile crgadhla na margala a bheith ’ gol.
Neioghbhal-sé an chiall atá le feo, aire, chuirt i geas go
rabh duine tinn agus go bhfuair sé biseach, dearfaidh
"Bhí ionghbhal mhaith aige.-i. Bhí air fuair sé aire maith.
Nergala thuisi géin de mhargadh ag
2212

21
ar ceathramh a thét).
Té
fuair mé féirín Ó mo chéad fearc ann mo phócal thíos
’sa bhfuil i h-Éirinn ní leigeasfadh siad mo bhrón
faraor.
thá mé fhéidh leat go ndéantar domh chomhnair chaol
na dhiaidh sin go bhfásaidh ’n féar glas fríd io
lár aníos.
2é
Rinne mé dealg nach rabh cain acht a bhí direach
glan
Ar chdabh leanabhaidh trí banabhaidh maguidheanncadh
chleas
Ra dhéando cleamhnas go leanabhaidh ’gcúil claidhe nó
thuir.
Nó bhearfaidh iaorasgal na mhargala ar do súilibh gha.
Níoamhrasgal t-sin argoint, chii g. Tá iomrasgal chainnte eatorra.
"Ií thuigin an darna líne do’n cheathram reóg
"A mháithrín díleas
Chualaidh sé an t-abhrán fo ag groinne Ní dubheahaigh atá
marbh le h bl. agus a bhí at bl nuair a fuair s bás.
’é
"A mhaithrin díleas ó thú sé ag imtheacht

20
bcuirim mo chroidhe ar a’ phoósadh
" ar bhuachaillí oga ’n tsaoghail
Nach mb’fheárr daobhtha cailín deas óg acha
Nó bean agus pinntaí léí
bhidhche mór fada ’fa’ gheinreadh
Nar deas a bheith sugradh léi
Is neamh-ionann ’sa’ call calabhaidh lchailleach buidhar shrannfaidh
Bíos a’ tarraingt a phlainnceaidh léi.
21é
dia máirt a rinneadh mo chleamhnas, nochreach agus
Mo creach agus m’angadh foiai géar.
glach mise comhairle ó mo muinntear
sis pairt mór de m’aimhleas é,
phógadh mise gan amhrus
Ar faomhailt de mhnaoi gan fcéin
"’s ní fhuil cailín ’a gcasfaidh i ngleann domh
Nach raicainn ’un cainnte léí.
tá
fuair a teighan-fa ’un airrinndhia domhnaigh
"Sé fiafruigheas na h-óigh . mná dioin,
chormaic a’ bhfuil tusa pasta
Nó ’n-aithnigheann tú dh oighe ’a chlaoidh.
sé abhroim-sa, ’s deirim-sa leobhtha
gi n-aituighan go mórfarfaraor.
s a’ méíd aca ta ghan fhósadh

113
"Tá" ar’ seisean, "teacht bocht, teach gan bean
Caiden mhaith duinn airgead a bheith againn nuair
nach bhfuil sóg againn, sinne a chaithfeas éirigh
Ar maidin agus geollacht orainn fhéin agus mar
a’ gcéadna" ar seisean " a theacht ’na bhaile
trathróna, fluich, fuar, tuirseach, ocrach, agus
gan coin bheag les beo theineadh fá ar gcosane.
ar mhaith ar margadh bean a bheith again a
d’amharcóchadh ar ndiaidh, a gheollachtadh greim bidh
dúinn agus a nighfeadh ar gceirteach.
"Bhal a bhíc" arsa’n t-athair, "na bhíodh sé le rd
i coidhche agat gur chongbhuigh d’athair cúl ar do chleamhnas
ceist aganm ort a mhte" ar’ seisean, an bhfuil ceann
ar bith aitríd agat faoi do súil.
Naire" ar’ seisean "ag aininnuughadh cailín de chuid na
comharsan, bheinn toiltinneach mo saoghal ’a chathadh léithe
da measfainn go mbéadh iarraidh agat-sa uirthi.
"béidh le fiachail" arsa’n feaiduine, caithfidh sé a
theacht annseo ar cuairt dia domhnaigh seo chugainn.
d’imthigh ’n fear óg agus d’innis sé seo do’n ghiorsaigh
agus dar ndóigh sin a’ gach a fuair a fhreagar, An
domhnach sin a bhí cugat, bhuail s isteach chuca ar cuairte
Bhí fhíor-chaoin fúilte ag an tseanduine roimnri agus
rinnead a mhór duithe.
Chaith siad a’ lá go súgach subhaileeach. Shiubhail siad
nannnanannehnnani

199
coirneal. Shiubhal sé fhéin agus a’ faidhuine fhad léi.
Chuir a’ scaiddhuine ceist uirthi an é a cheannuigh an
olann ón fear óg, agus dubhairt si gurbh’ í. Rinne siad
tamallt chomraidh le chéile annsin. Bhá maith bíoc.
Bá mhaith liom" arsan scaiduine, "Tú theacht chugan
ar chuairt go mbíodh comhradh mór fada agam leat..
dfachaidh" ar’ sise, "agus níle failte."
"Bhal"" arsa’n feaidduine, "na thar ’sa’n oidhche ndh fd’ lá.
na thar thar fáirrge nó thur talamh na bhíodh leat
roimhneach da maireann beo, agus na bhí leat fhéin a’
tarraingt orm."
bhain fiad a’ bhaile amach an oidhche sin, agus
Bhí ncthas mhór ag an tfeainduine go rachadh aige
cleamhnas ’a dheanamh do’n mhac ’fa’ deireadh.
Aon mhaidin amháin leis a’ scafachteigh lnuaira
bhí’n lá agus an oidhche sgaradh ó chéile, ’tcí siad a’
chailín óg a’ tarraingt ortha ar bhárr na gclaidhteach
agus coilean madaidh a’ siubhal le na cóis.
Bhí féilte mhór ag an tfeaiduine fa na choinne Rinne
fa mhór duithe ar fead a lae. Tráthnóna nuaira
Bhí sé ag imtheacht, d’fhosgail sé córtha ’n óir agus cuir
sé ceist uirthi goidé a bháramhail de sin.
ar’ sise, "gur maith sin le bheith cur ann
Tá."
a cheann
"Maith thú" arsa’n feanduine. Itú adbar na

198
Nina toighe is feárr a casadh orim go fhóill, agus
ceist agamh ort anois" ar’ seisean, an rogain leath
Mo mac-sa mar chéilíd
"ír chuir do mhac-sa ’n cheist sin ariamh
orin" ar’ sise, "agus is leór duit-se labhairt ar
doo fan fhéin, acht caithfidh seisean labhairt ar a
11
Fon fhéin.
’In tósaigh leis an fhear óg annsin agus chuir
sé ’n cheist mhór uirthi. Thoiligh sé agus rinneadh
suas a’ cleamhnas. Pósadh ’n lánamhain agus rinneg
siad bainfhéis bhréag a mhair bunadhas seachtmhaine."
Bhí ’n chead dóigh ortha annsin nuair a bhí ’n bhean
óg le h-amharc ’na rdiaidh. Nuair a d’éirigheadh siad
ar maidin bhíodh a gcuid réidh ag an óigh - mhnaoi, agus
mar a’ gcéadna ’teacht ’na bhaile trúthnóna daobhtha
Bhí teas agus túigeadh anns a’ teach.
níorbh’ fhada gur chuir rí na sasana scéala fa
"Na gcoinne go ndeanadh siad caislean dó d’órigh ’n
"bheirt ar maidin lá thar na bhárach, cheann ortha
agus d’imthigh a’ tarraingt ar a’ chlan uair a bhí
fiadh leath-bealaigh, dubhairt agseaidhuine go rabh sé
fhéin tuirseach, "agus goidé dheanfainidh anoist" arsa’n
fear óg.
"Tá" arsa’n seanduine, "caithfidh tú mé a lomear."
"Ní fhuil mise i n-innibh tú a lomchar" arsa’n feir óg.

1.
Is duit-se Nansaí thug me fancy,.
Mar bhí tusa ceansamhail caoidheamhail cóir,
Níorbh’ fhuda liomh a’ t-am a mbéinn ’s tú cainnt,
'S mo dhá lámh teannta tharad aniar,
In-aimsear cleamhnais na bhí clampar,
Guidh le d’annsacht ag iarraidh spré,
Acht cead síneadh síos le do chom géal mín
Agus focal cainnte lamh-airt (labhairt) léi.2.Bíom go brónach ’acha’n Domhnach,
Ní fhuil mo stór acht seal domh i ndán,
'S ní fhuil aon bhrón da gcuirínn clódh air,
Nach siud dhá bhrón ’s fiche i n-áit,
Ar mhéad mo bhrón rinneadh ceo domh,
Ní bhéidh mé beo acht seal beag gearr,
D’imthigh ’n chortas as mo stór - sa,
Nansaí Óg Ní Obarlain.3.Bhí mí lá gabhail go Gort a’ Choirce,
'Gus bhí mo bheairtín stocaí liom,
Cé thárluigh orm anns a’ ród
Acht Nansaí Óg Ní Obarlain,