Athruithe le déanaí

ag an mbuin dá ruball
(48) Tiocfaidh an t-Earrach gan aon sméár(49) Ná cuir cloch sa gcarnán(50) Ná tréig corp a bhéas ar fuath(51) Ní raibh caoch ariamh nach raibh seamaireach
(52) Tá 'cuile duine ag iarraidh a chóir féin agus an gaduidhe ag iarraidh a chrochadh
(53) Muna bhfághann tú an fheól is már a' gar (é) an anbhruith
(54) Ba mhaith an sgéal do'n mhac da dtuiteadh an lámhmarbh leis sul a d'fágadh sé dorn ar a athair
(55) Is beag an rud a chuidigheas leis an laige agus is beag an rud a lagas air
(56) Caithfidh an dul amuadha a chuid féin a fhághail
(57) Ní dheacha duine ar chuairt aríamh nach millfeadh nó nach leasfadh rud eicínt
(58) Ceannuigh an droch duine agus béidh an deagh-duine agat

ag an mbuin dá ruball
(48) Tiocfaidh an t-Earrach gan aon sméár(49) Ná cuir cloch sa gcarnán(50) Ná tréig corp a bhéas ar fuath(51) Ní raibh caoch ariamh nach raibh seamaireach
(52) Tá 'cuile duine ag iarraidh a chóir féin agus an gaduidhe ag iarraidh a chrochadh
(53) Muna bhfághann tú an fheól is már a' gar (é) an anbhruith
(54) Ba mhaith an sgéal do'n mhac da dtuiteadh an lámhmarbh leis sul a d'fágadh sé dorn ar a athair
(55) Is beag an rud a chuidigheas leis an laige agus is beag an rud a lagas air
(56) Caithfidh an dul amuadha a chuid féin a fhághail
(57) Ní deacha duine ar chuairt aríamh nach millfeadh nó nach leasfadh rud eicínt
(58) Ceannuigh an droch duine agus béidh an deagh-duine agat

(1) Níl grádh dá bhéadh nach dtiocfidh futha dá léir agus níl tuile dá bhéadh nach dtráigheann.
(2) Seirbhís gan iarraidh ní fhághann sé biadh ná páidh
(3) Ní théigh la na gaoithe lá na scollach
(4) Ní greadhach mhéad nach dtiocfaidh fútha dá léir agus níl tuilleadh dá mhead nach dtroginn
(5) Ar deireadh amhrais a bhéas mall.
(6) Ní go n-abhrais an céad snáitheadh
(7) Cuireann mo cheann mo saidhreas
(8) An rud scríobas an puca léigheadh sé féin é.
(9) Is fuisge cabhair Dé ná an doras
(10) Dá mbeádh frádh agat ar a g-cairnealaigh ní léarguit na siup
(11) Pós in aice baile acht diól do bhó i bhfad ó bhaile
(12) Is milis dá ól é ach is seirbh dá iochaidh é.
(13) Ná tréag coirp a bhéas ar fuar
(14) Na cur cloch a g-cáirnáin
(15) Is fearr marcaidheacht ar gabhar na coisidheache a bhfós é
(16) Nilis céacadh is fearr luaidh na mall a dubhairt gabhair bacaidh nuair a thuit

ar an dreallach acu; leig an tighearna urcar agus bhí sé cinnte go raibh an gaduidhe marbh aige. D'éirigh an tighearna agus chroich an corp marbh ar a dhruim, d'imigh sé leis go dtí an roilig chun an chuirp do chur. Nuair a bhí sé imthighthe thánaig an gaduidhe isteach sa leabaidh agus leig sé air gurab é an tighearna a bhí ann. Bhí an bean sa leabaidh cinnte de mar bhí sé dorcha agus ní fhaca sí aghaidh an fhir.
Nuair a fuair an gaduidhe é féin sa leabaidh thosuigh sé go réidh ag tarraingt na mbráithilín agus sar i bhfad bhí siad i ngreim daingean aige.
"Ó" adubhairt sé "sílim ná'r chuir mé an corp sin i gceart rachaidh mé amach agus beidh mé cinnte dhe.
Ar dhul amach an doras d'ó bhuail sé ar an dtighearna a bhí ag teacht arais tr'éis an chuirp a bheith curtha aige. "Anois" ars an gaduidhe "tá na braithlíní agam." Bhí ar an tighearna agus ar a mhnaoi an teach do thréigint agus é d'fhágail le na gcuid airgid agus saidhbhreas go léir ag an ngaduidhe. Bhí saoghal socar sámh

isteach ní raibh a rían le fághail sa deire dfeacadar isteach fa leaban an fir agus cadh a connacadar acht an Ape agus a dá súil lasta súás aige le dearg gráin don tSagart. Agus bí lasraca ag teact amach as a béil. Gheit an Tigearna acht dubairt an Sagarth leis gan eagla ar bith a bheith air agus ar seisean leis an Ape eirigh romath anois a Diabal agus imeacth leat go hIfreann agus ná déin iarracht ar anam an Tígearna dfagal arís. Chuaidh sé agus tógh sé píosa mór den falla leis. Cuireadar suas arís é acht tuith sé arís agus arís eile. Dubairth an Sagart leo picthiúir Íosa Críost a cuir ann san falla.
Deineadar é agus níor tuith

isteach ní raibh a rían le fághail sa deire dfeacadar isteach fa leaban an fir agus cadh a connacadar acht an Ape agus a dá súil lasta súás aige le dearg gráin don tSagart. Agus bí lasraca ag teact amach as a béil leith an Tigearna acht dubairt an Sagarth leis gan eagla ar bith a bheith air agus ar seisean leis an Ape eirigh romath anois a Diabal agus imeacth leat go hIfreann agus ná déin iarracht ar anam an Tígearna dfagal arís. Chuaidh sé agus tógh sé píosa mór den falla leis. Cuireadar suas arís é acht tuith sé arís agus arís eile. Dubairth an Sagart leo picthiúir Íosa Críost a cuir ann san falla.
Deineadar é agus níor tuith

isteach ní raibh a rían le fághail sa deire dfeacadar isteach fa leabai an fir agus cadh a connacadar acht an Ape agus a dá súil lasta súás aige le dearg gráin don tSagart. Agus bí lasraca ag teact amach as a béil leith an Tigearna acht dubairt an Sagarth leis gan eagla ar bith a bheith air agus ar seisean leis an Ape eirigh romath anois a Diabal agus imeacth leat go hIfreann agus ná déin iarracht ar anam an Tígearna dfagal arís. Chuaidh sé agus tógh sé píosa mór den falla leis. Cuireadar suas arís é acht tuith sé arís agus arís eile. Dubairth an Sagart leo picthiúir Íosa Críost a cuir ann san falla.
Deineadar é agus níor tuith

Oidhche amháin dá raibh sean' bhean in a suidhe cois teine tháinigh sean saighdhiúir ag rith go dtí an dorais ag íarraidh cabair a thabhairt dó mar thárla rud uaibeásach dó. Dubairt sé go bhfaca sé madra mór dhubh agus lasraca teine ag teacht amach as a bhéil agus go ndeachaidh sé isteach tré dhorais an thigh mhóir a bí ag tigéarna sa ceantar. Prodasdúinach a bí san tigearna céadna agus bhíodh sé i gconmuidhe beagnach ar meisge. Bí aon giolla amháin aige agus Ape a fúair sé san Aifric. Bí an sgeal ag dul o beil go béil go dtí go cualadh an Sagart é.
Cuaidh an Sagart go dtí an tigearna agus diafruigh sé dhe cá bfuil an Ape agus dubairt an Tigearna go raibh sé san teach acht nuair cuaideadar

Bó nó gamhain nó capall tinn. Cuirtear snaidhm na bpéist dóib. Mar seo a deantar an t-snaidhm. Cuirtear naoí súilí ar shnáite olann agus cuirtear naoí n-uairí ar dhruim na bó, nó an chapaill é.Dheanfadh meachan na gcaorach bruitte agus an sugha ól slaghdán a leigheas.Faithne ar lámh nó ar éadan, an faithne a chuimilt le seilmide agus annsin an seilmide achrochadh ar chrann, agus do réir mar bheadh an seilmide ag leaghadh bheadh an faithne ag imteacht.Nuair a dheanfadh duine a chos nó a lámh a leónadh théigeadh sé go dtí an fíghdeóir le snáithe leónta a fhághail. Annsin cuirfidh an snáithe leónta ar an gcois, nó ar an láimh go ceann naoí lá, bhíodh biseach ar an leónad annsin.

Dealg i gcos duine: Cuirtí luibh darbh ainm boglas síos dá bruit, agus min coirce leis. Measgtaoí suas iad, agus cuirtí leis an áit ann i mbíodh an dealg é. Thagadh an dealg amach.Dá mbeadh cos nó lámh le duine dóighte nó ball ar bith dá chorp. Cuirtí "ola an phuill mhóna leis. Sé ola an phuill mhóna an rud glas a bhíonn le fághail ar bharr poll móna. Togtaoí suas an "ola" seo, agus fáisgtí é. Cuirtí im gan salann tríd, agus cuirtí leis an bhall de'n chorp a bhíodh dóighte é.

uaibh anois. Annsin do thosnuigh na mná sidhe ag sníomh is a' cárdáil an bhreidín dhí. Dubhairt an bean annsin nach raibh aon uisge istigh le tae a dhéanamh dhóibh. Dubhairt fear an tighe leis an mnaoi imtheacht go dtí an tobar i gcóir an uisge. D'imthigh an bhean leí nó go dtáinig sí go dtí an tobar. Nuair do bhí sí ag teacht abhaile do casadh sean-fhear leí agus d'fhiafruigh sé dhí ce'n sórt mná do tháinig aice leis an bréidín a ramhrú dhí. Dubhairt sise gurbh 'mná sidhe iad. 'Sé an rud a dhéanfaidh siad na sibh do marbhuigh ar seisean. Nuair a tháinig an bhean abhaile dubhairt sí go raibh "Cnoc Meadha" go léir lasta agus annsin do thosnuigh na mná sidhe ag caoineadh na ndaoine do bhí leo ann. Marach sin do béadh an bhean agus an fear marbh aca.
Dara Ó Conghaile

agus do sníomh agus gach rud a dhéanamh leí mar do bheadh ag teastáil uatha. Tamall maith san oidhche do bualadh an doras aice agus do chuaidh sí go dtí an doras agus d'oscail sí é agus ní fhacha sí tada go ceann tamaill mhaith agus sa deire do chonnaic sí solós beag uaith agus céard do bhéadh ann acht na mná sidhe do bhí ag teacht go dtí í i gcomhnuidhe. Tamall gearr 'na dhiaidh sin do bualadh an doras aríst agus d'oscail sí é do tháinig na mná sidhe isteach agus do suidh siad síos ar an stól agus do caith siad féin agus fear an tighe gal tobach. Annsin d'fhiafruigh siad do'n mnaoi an fuair sí an t-éadach. Dubhairt an bhean go bhfuair agus dubhairt siad féin gho sníomhfadh agus go gcárdáileadh siad an t-olann leis an bréidín a dhéanamh dhí. Tá go mhaith arsa bean tabhair gach rud agaibh atá ag teastáil

Dara Ó Conghaile 11-4-38
Scéal Baramhail
Bhí fear agus bean ann fadó agus is é an áit a raibh siad na gcomhnuidhe amuigh ar na sléibte áit a raibh coillte agus ainmhidhthe allta agus gach rud mar sin. Lá amháin do chuaidh an bhean go dtí áit éigin le éadach a cheannacht agus is é an sórt éadach do bhí sí le ceannacht na éadach do dhéanfadh bréidín dhí. Do chuaidh sí abhaile timhcheall is a sé 'chlogh sa tráthnóna agus an t-éadach aice. Do bhí an fear sa bhaile roimpí agus dubhairt sé leí gur tháinig daoine isteach go dtí é féin agus dubhairt siad leis go dtiocfadh siad féin go deirneach leis an mbréidín do ramhrú agus an t-olann do cárdáil

obair annson Lá Fhéil' Brighde mar tá an lá sin 'na bhreac-shaoire annso. Ní bíonn na daoine ag iasgach an lá sin.

obair annson Lá Fhéil' Brighde mar tá an lá sin 'na bhreac-shaoire annso. Ní bíonn na daoine ag iasgach an lá sin.

ag cur síolta i gcóir na bliadhna. Dubhairt Naomh Brighde fadó gach 'ra lá óm' lá-sa amach" agus dubhairt Pádhraic go mbheadh gach lá ó ná lá féin amach go bhreádh. Oidhche Brighde ba cheart do gach duine crosóg a dhéanamh agus í a chur suas ar bhalla an tighe. Is le dhá chipín adhmaid a bhíonn an chrosóg déanta. Deirtear gur dhubhairt na sean-daoine dá mbeadh Lá Fhéil' Brighde garbh, go mbheadh an bhliadhain ar fad go bhreagh. Bíonn na cailíní ag imteacht le brighdeóig oidhche Brighde i n-onóir dhí. Bíonn na laetheanna ag dul i bhfaid agus na h-oidhcheanna ag dul i ngiorracht. Bíonn na daoine ag tógáil faochain agus bairnigh Lá Fhéil' Brighde mar deirtear gur ceart do gach teach iasg beo a thabhairt isteach an lá sin. Tuiteann Lá Brighde ar an gcéad lá de Feabhra gach bliadhain. Ní bíonn na daoine ag dhéanamh aon

["An Cnoc."] Mar tá go leor clocha ann agus tá sé an-árd.
"Creig na gCnoc." Mar tá go leor cnocán bheaga innte.
"Buailte Greáin." Mar bhí fear ann fadó agus is é an t-ainm a bhí air Greáin.
"Na Céimeanna." Mar tá go leor céimeanna ins an Oileán agus is é sin an t-ainm atá orra.
"Creaga Barr Nána." Mar tá go leor fraocháin agus sgeacha ag fás ann agus sin é an fáth an t-ainm sin a bheith air.
"Buailin na Scoile." Mar tá sí shíos díreach faoi an sgoil.
"Gort Ruaidhrí Dhuibh." Mar bhí fear annsin fadó agus bhí teach aige agus ba leis an talam freisin agus is é an t-ainm a bhí air ná Ruaidhrí Dhubh.

stocaí san áit seo. Fághthar an snáth ins an siopa agus as an olann. Tá go leor túirne san áit seo. Ní caitheann aoinne éadach speisialta ag dul go dtí aon áit. Nuair a bhíonn daoine ag dul 'pósadh.

agus annsin dhéanann sé iad. Caitheann na daoine an t-olann a baint do na chaoirigh i Mí Iúil agus í do nighe agus do ghlanad go maith. Nuair a bhíonn sí go deas ghlan cuirthear i mála í agus cuirthear go Gallimhe í le sníomh agus le cárdáil. Annsin tagann sí aníos arís agus deintear certliní móra di. Uireann chuireann daoine go Árainn é le sníomh. Nuair a tagheas sé aniar déanthear é do chur i mála agus é do chuir go Gaillimh chun é do ramhrú 'bhéid sé aníos arís i gceann míosa agus é réidh. Annsin tiubhfad go dtí an táilliúir é chun é do dhéanamh. Béidh go leor rudaí ag teastáil uaidh chun é do dhéanamh. Bíonn snáth agus snáthad, siosúr, mareachán [méaracán], cailc, spol, míosúr, agus inneal. Deantar léinteacha ina tighthibh. Bíonn éadach olann, éadach glas éadach cadáis, agus éadach máilín ionnta. Cniotáltar

11adh Aibreán 1938
Éadaighe
Níl acht aon táilliúir amháin ins an Oileán seo. Is ag baile a bhíonn sé ag obair. Ní théigheann sé go dtí aon teach eile ag obair mar tughann na daoine na h-éadaighe go dtí an teach aige,

Luain. Tá daoine ann nach maith leo ann bhearna a leaghaint Dia Luain na Diardaoin. Níl sé ceart olann a baint de chaoirigh Diardaoin. Deirthear gur 'chuile seachtmhádh bliain a bhíonn DIardaoin dearg ann ar an 28adh lá fhicead de Mhí na Nodhlag. Ní bhíonn na daoine ag obair ar na laetheannta bhreach-shaoire a bhíonn ann. Bíonn na daoine ag dhéanamh "Amadán AIbreáin" do dhaoine ar an gcéad lá de Aibreán. Níl sé ceart pósadh a dhéanamh ar fead dhá lá dhéag na Nodhlag. Tá dhá lá áirithe ann i Mí Mheadhon-Foghmhair agus níl sé ceart capall ná asail a srathrú.
Dara Ó Conghaile

bhfairrge agus do bhí ocras orra. Do bhí stoirm mhór ann nuair a tháinig siad idtír.
Dara Ó Conghaile31adh Márta 1938
Laetheannta Airithe
Tá na nósanna seo ag na daoine ins an Oileán seo: nach ceart tosnú ar aon obair ná ar aon nua Dia Luain. Níl sé ceart gruaig a baint amach Dia Luain agus bíonn daoine ann nach maith leo gruaig a bhaint amach Dia h-Aoine. Dheireann daoine nach bhfuil sé ceart a beith ag iasgach Dia Luain acht mar sin féin bíonn daoine ann a bhíonn ag iasgach Dia Luain agus deirtear nach maith an rud é. Bíonn daoine ann agus ní maith leo a bheith ag cur fataí ná ag leasú na bhfataí acht an oiread Dia Luain. Deireann daoine go bhfuil an Aoine in-agaidh na seachtmhaine. Bíonn daoine ann nach bpósfadh Dia h-Aoine ná Diardaoin, ná Dia Máirt, ná Dia

dul gá marbhughadh marach duine leis féin do bhí básuighthe. Do bhí fhíos ag an bhfear annsin go raibh duine leis féin ann agus do bheadh sé marbh marach sin. Bhí fear eile ann agus bhí sé ag bhaint fhataí faoi aill agus chonnaic sé dhá choinín faoi an aill ceann aca ag seinm cheóil le bheidhlín agus ceann eile ag damhsa.
Dara Ó Conghaile31adh Márta 1938
Do bhí iascairí óga amuigh ar an bhfairrge ag íasgach uair amháin i gcurrach agus do bhí an lá go breagh nuair do chuaidh siad amach. Ach ba ghearr a bhí siad amuigh nuair a tháinig stoirm mhór agus do bhí faitchíos ag teacht orra. Do chonnaic siad go raibh an fhairrge ag éirghe an-mhór agus do bhíodh tonnta móra ag briseadh i agaidh an churraigh go dtí gur ceapadh go mbheadh sí ionntuighthe. Ba gearr gur laguigh stoirm agus go dtáinig siad isteacht i dtír bhíodar go léir fluich ag an

bhfear an uair sin go ceann tamall eile. Annsin uair eile bhí an fear ag teacht ar ais agus do chonnaic sé go leór rudaí móra bána ar thaobh an bhóthair. Do bhí faitchíos ag teacht air agus níor bhfada go raibh na ruadaí a bhí ar an mbóthar ag rith na dhiaid. Mar sin féin do congbhuigh an fear air i gcomhnuidhe go dtí go dtháinig sé abhaile agus nuair a tháinig sé abhaile bhí na rudaí go léir in na dhiaidh agus d'imthigh siad uatha chomh luath agus tháinig sé 'bhaile. Ní fhachadh sé iad ó shoin. Sa bFóghmhar bhí fear ag baint fhataí ins an ngarrdha agus do thuit sé na chodhladh ann. Faoi cheann tamaill ba ghearr gur dúisigheadh an fear. Chomh luath agus do dhúisigh sé do chonnaic sé go leor daoine ar bhruach na h-aille, agus dubhairt siad leis imtheacht as an ngarrdha gur leó féin é, agus dubhairt sé nach n-imtheochadh. Do bhíodar ag

31adh Márta 1938
Rudaí Neamh-Shaoghalta
Bíonn daoine a rádh go bhfacadh daoine a bhí ag teacht ó iasgach bád mór ar an bhfairrge tamall gearr uatha agus do bhí siad ag dul go dtí í agus do ghabhadh sí faoi uisge. Nuair a bhí siad ag dul isteach do bhíodh an bád le feiceál aca ag dul faoi uisge agus ag éirghe ar bhárr an uisge. Oidhche amháin fadó bhí fear ag teacht ó chuairt agus do rug na sidheóga air agus dubhairt siad leis go marochadh siad é agus dubhairt sé gur chuma leis. Mar sin féin ní dhéarna siad aon nídh air an

mé ariamh gur leighiseadh aon duine in aon cheann aca. Bíonn cuid de na daoine ann a ólann uisge as an tobar. Fágann na daoine a théigeann ann rudaí beannuighthe ann. Bíonn siad leagtha ar na craobha beaga atá ann. Tugann daoine an t-uisge abhaile leo.
Dara Ó Conghaile

seacht d'uaire agus déarfá na paidreacha seó. An t-Ave Mariá, an paidir agus Glóir don Athair, gach uair a ghabhfá tú thairis. Bíonn seacht gclocha i na láimh ag gach duine a thugas an turas ar Thobar Chinn Dheirge. Uair amháin bhí Naomh Isleamáin ag ól dighe as an tobar agus nuair a chuaidh sé ar a dhá glúin ann d'fhág sé áit a dhá ghlúin agus áit a dhá láimh ann. Do thugh bean uisge as thobar Chinn Dheirge uair le chur i bhfataí acht níor bhruith na fataí agus dá mbeadh na fataí shíos ó shoin ní bhruithfeadh siad. Annsin ba eigin dí an t-uisge do bhaint asta agus uisge eile a chur síos i-na áit. Níl a fhíos agam ce'n chaoi a éirigh an thobar ar dtúis. Is é Naomh Isleamáin a luaidhtear leis an tobar. Níor chualaidh

14adh Mí na Nodhlag 1937
Toibreacha Beannuighthe .
Tá trí toibreacha beannuighthe ins an Oileán seo agus seo iad iad. "Tobar Isleamáin" i gclaidhe gainimhe, "Tobar Chinn Dheirge" i bpáirc ar an dthaobh ó dheas de'n seipéal agus tá bóthar ag dul suas go dtí é. "Tobar Cheanannach" atá i bpáirc ó dheas de'n reilig. Tughann go leor daoine turas ar thobar Chinn Dheirge uaireannta san g-carghaois agus Dia Domhnaigh. Bíonn chor dhuine ag tabhairt turas ar thobar Cheanannach. Ghabhfá timcheall ar an tobar sé nó

Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an lacha tughann muid "feed" air. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an mada tughann muid "beaut" air. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an gcat tughann muid "puisín" air. Dara Ó Conghaile.

13adh Mí na Nodhlag 1937
Ainmhidhthe na Feirme
Siad na h-ainmhidhthe a bhíos ar an bhfeirm, an bhó, an laogh, an t-asal, na caoirigh, an capall, muca, cearca, lachain, mada, agus cat. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an mbó tughann muid "beathain" uirre. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an laog tughann muid "súc suc" air. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an asal tughann muid "bess" air. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar na caoirigh tughann muid "teamhain" ortha. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an gcapall tughann muid túd air. Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar na muca tughann muid "fros fros." Nuair a bhíonn muid ag glaodhach ar an gcear tughann muid "tuic" uirthi.

dúntar an poll air. Is le maide sáithte a sháithtear an síol.
Cabhruíonn na comhursain le chéile ag cur na bhfataí. Fásann na fataí go maith ins an áit seo; Cuirtear leo go leor leasú. Nuair a bhíonn na fataí fásta glantar an salachar asta agus annsin nuair a bhíonn siad glanta lánuigheatar iad agus nuair a bheas siad lánuighthe déantar iad a Sprayáil i gcoinnibh an duibh. Tá go leor cineál fataí ann: - Champions, Aran Cairns, Epicures agus Banners. Is é le spáid a baintear na fataí ar dtús agus annsin nuair a bhias siad bainte cuirtear na fataí mhóra i bpoll ar an muirbheach agus cuirtear raithneach orra freisin.
Dara Ó Conghaile

1adh Mí na Nodhlag 1937
Na Fataí
Cuireann muid fataí gach bliain ar an bhfeirim le nithe agus le tabhairt do mhuca agus go bheithidhigh. Glanthar an talamh gach bliain le na fataí a cur ann. Bítear ag leasú na feirme indiadh na Nodhlag leis na síolta a cur ann. Nuair a bhíonn na fataí leasuighthe le feamuinn cuirtear iad agus cuirtear go leor feamuinn ar na páirceanna. Tairnightear le asal nó capall an fheamuinn ó'n gcladach go dtí an garrdha. Sgartar ar an ngardha annsin í agus nuair bhíonn sí tamall sgartha cuirtear an gardha le spáid. Nuair a bhíonn sé curtha curthar síolta ionnta. Is é an caoi a cuirtear an síol ná é a chur i bpoll, agus annsin

Beir leat do chuid aráin
Nó beidh tú an lá sin do throsgadhTá an talamh atá ann bocht agus carraigeacha i áiteacha de. Níl aon chuid de'n talamh fá choillte. Fásann féar agus arbhar agus rudaí eile ar an talamh. Tá dhá loch ann, loch cheann gainimhe agus loch chró na caidheann. Sé an fháth go bhfuil loch ceann gainimhe mar ainm ar an loch mar tá go leór gainimhe ann. Sé an fháth go bhfuil loch gcró na caidheann mar ainm ar an loch mar tá cró le Muinnthir Máirtín Ó Caidheann ann. Bíonn go leór uisge ins an dhá loch ar feadh an Geimhreadh agus an Samhraidh.
Dara Ó Congaile

29adh Samhain 1937
Mo Cheanntar Féin
Tá mé féin i mo chomhnuidhe ar Baile an Mhóthair an bhaile is fuidhe soir ins an Oileán. Tá ceithre theach ficheadh ann ar fad agus níl acht aon teach is fiche sean-tighthe ann. Sé Fáthartaigh an sloinneadh is coitchianta ann. Tá suas le 11 sean-daoine ag fághail an pension ann. Is féidir leis na sean-dhaoine scéalta d'innsint i Gaedhilg acht ní féidir leo scéalta Béarla d'innsint. Ba ghnáthach le go leór daoine dul go Meirice fadó. Do luadhad ainm na h-áite in amhrán a dubhairt Colm a' Bhailís agus seo é.
Inismeadhon, Inis gan arán
Inis gann gortach
An lá a théigheann tú ann

aimsir bhreágh air. Má bhíonn lachainn ag eiteall agus ag craitheadh a gcuid sgiathán is comhartha é go bhfuil báisteach air agus nuair a bhíonn mada ag ithe féir bíonn báisteach air freisin. Nuair a thugann cat a dhruim do'n teine bíonn droch uair air. Nuair a bhíonn an ghrian dearg ag dul faoi bíonn aimsir bhreagh air. Nuair a bhíonn go leór míaltóga le feiceál agus má bhíonn siugáin a bhfuil sgiatháin ortha ag imteacht tharth is comhartha báistighe é.
Dara Ó Conghaile.
Fuair mé ná scéalta seó ó mo athair.

bhfairrge is comhartha é go bhfuil fairrgí móra le teacht agus nuair a bhíonn go leor sruthanna le feiceál san bhfairrge bíonn báisteach air. Nuair a bhíonn an ghaoth ó dheas bíonn báisteach air agus nuair a bhíonn sí ó thuaidh agus thoir bíonn tiormacht agus fuacht air agus nuair a bhíonn sí thiar nó siar ó dheas bíonn stoirm agus múranna báistighe air. Má bhíonn an spéir thiar dearg tráthnóna bíonn aimsiri bhreagh air agus má bhíonn an spéir thoir dearg tráthnóna bíonn báisteach air agus má bhíonn néalta bána san spéir bíonn báisteach air. Nuair a thagann sgatha géabha fiadháine thart bíonn fuacht le teacht agus má bhíonn éanlaith ag eiteall go h-árd san spéir is comhartha é go bhfuil

22adh Samhain 1937
Seanchas i dtaobh na h-Aimsire
Tá go leor comharthaí ag na daoine ins an oileán seo le inseacht cé'n sórt aimsire a bhíonn le teacht. Fághann síad na comharthaí sin go léir ó'n gealaigh, ó'n ngréin, ó na réaltóga, ó'n bhfairrge, ó'n gaoith, ó'n spéir agus ó rudaí beó. Nuair a bhíonn fáinne timcheall na gealaighe bhíonn báisteach le teacht agus nuair a bhíonn sí 'na suidhe ar a tón is comhartha é go bhfuil drochaimsir air. Nuair a bhíonn an ghealach ag imteacht go h-easgaidh ins an spéir bíonn stoirm le teacht. Nuair a bhíonn gáetha fada ó'n ghréin bhíonn báisteach air. Nuair a bhíonn na réaltógaí ag preabaidh ins an spéir is comhartha é sin go bhfuil drochaimsir air. Nuair a bhíonn cúbhar ag imteacht ar an

14adh Samna 1938
Sgéal
Do bhí bean ann fadó is fadó a bhí. Do bhí cloch eibhir thiar ar aill an Éir. Bíodh an bhean seo na suidhe ar an gcloch i gcomhnuidhe. Do bhí fear ag cuartú caoirigh timhcheall ann. Chonnaich sé an bhean ann. Labair sé leí is labair síse leis. Leag an fear a láimh ar an gloch. Thuith an bhean síos sa bhfairrge do bhí carraigh bheag sa bfairrge agus d'fhán sí na seasamh uirthe. Tháinigh triúr fhear ann. Dúisigh siadh coinnín. Rith an cóinin síos ar bharr na h-aille. Rith na fir na dhiadh. Connaichadhar an bhean síos fhúbh sa bhfairrge. "Cé léimhfeas síos is tiubhras anois i" a déir duine aca. Léim an fear a chaith síos í is thugh sé anoís í. Phósh an beirt aca is d'imhthigh siadh go Meiriocá is tá siad beo fós.
Máire Ní Fláithbheartaigh

raibh an diabhal in ann iad a fhreagairt dó ba Protústún do bhead an t-Eireannach ach d'imthig an diabhal annsin agus tháiníg sé arís ag an albhanach agus ag an Sasannach i gceann lá is bliadain. Tug sé léis iad go h-Ifreann. Cailleadh an-t-eireanach agus níor gclacadh é ins na Flaitheais agus dibhrigeadh é go h-Ifreann. Níor glacfaidhe annsin é. Dubhairt an diabhal go raibh sé ro-chríonna agus nach raibh aon graith aige dhó, agus is é sín atá ins an b'fairrge ó shoin - sé sín séan an laindéir.
Maigreadh Ní Fhathartaigh

31adh Deireadh Foghmhair 1938
Scéal
Bhí triú fear ann fadó agus is fadó bhí Albhanach duine aca. Eireannach duine eile aca. Sasanach duine eile aca. Táiníg aingéal aca agus dubhairt se léis an trúir aca tiocfaidh an diabhal agaíbh i gcomotrás péiste agus abhrócaidh sé líbh 'Cé'n cuma a bhfuil síbh?' acht mo léan géar táiníg an gadhaidhe agus bhúail sé ar an doras ag an Albhanach. D'oscáil an Albhanach é agus dubhairt leis suidhe síos ar an geathaoir. Dubhairt an diabhal léis nach chun suídhe síos a táiníg sé ach le h-aghaidh go gcuireadh sé an chéist ba mhín leis air. Dhá bfreagróchádh sé gach céist a chuirfeadh an t-albhanach air go dtiocfaidh sé dhá iarraidh arís i gceann lá is bliadhain. D'fréagair an diabhal gach ceist dár chuir sé air. Chuaidh sé ag an Sasanach annsin agus d'ragas an diabhal ghach cheist a chuir an Sasanach air agus dubhairt an diabhal leis go dtiocfadh sé dhá iarraidh arís i gceann lá is bliadhan. Chuaidh sé ag an Eireannach bocht ar deire. Chuir sé na céistanna ceanna air agus ní

28ad Deireadh Foghmhair 1938
Sgéal
Bí beirt bhan ann fadó. Beirt carad dhá céile iad. Nora agus Máire na h-ainmneacha a bhí ortha. Oidhche amháin cuaidh an beirt aca ag an tobar ag iarraidh uisce. "Tobar bhuaille na gcnoc" an t-ainm a bhí ar an tobar. Cuaidh an beirt aca isteach ins an tobar agus sheas an bheirt aca ar chois duine ins an tobar. Thum siad an tuisce agus cuaidh siad suas ar bhárr na h-alle agus chonnaic siad fear ag dul amach as an tobar agus siar leis i mbuaille eile agus ní fhaca siad é as sin amach. Chuaidh siad abhaile agus ní dheachaid siad ag an tobar sin aon oidhche eile. Agus tá an bheirt sin beo fós.
Máire Ní Chongaile

31adh Deireadh Foghmhair 1938
Sgéal
Do bhí fear ann fadó. Lá amháin d'éirigh sé go han-mhoch ar maidin. Do cuaidh sé síar le claidheach. Thosaigh sé ag bailiú feamainne. Céard a bfhuair sé innte ach cliabh. Dubhairt sé go leachfadh sé isteach sa teampuill é. Isteach leis innte. D'fág sé an cliabh sa gcúinne ó deas. Ag dul amach dhó ina láir tosaigh sé ag rádh nach bfhíor go mbíonn an duine deirionnach a cuirtear sa teampuill ag faire an geata. Tamaill beag, go h-obainn rughadh ar gualainn air agus tugadh clabhta dhó is chuireadh amach an geata é. Ní fhaca sé duine a bith san teampuill. Dúinadh an geatha na dhiadh.
Máire Ní Fláithbheartaigh

tháinig sideoga isteach sá teach aicí. Nior rinne ná sideoga acht i a marbhú agus d'imtigheadar leo. Ní raibh duine a bith sá teach annsin.
Máire Ní Chongaile

28adh Deireadh-Fogmair 1938
Scéal
Bhí bean ann fadó. Ní raibh sá teach ac i féin agus an mac. Ní raibh an mach ag taibhairt congamh ar bith dhí. Bhí siad go bocht annsin agus beigin doibh an bhó a bhí aca a dhiol. Lá amáin cuaidh an mach ar an aonach leis an mbó a diol ar an aonach. Nuair a bhí sé ag teacht ó'n aonach d'ó casadh fear air. D'fiafruigh an fear de ca raibh sé. Dubhairt sé leis an bfear go raibh sé ar an aonach ag diol ná bó. Cuaidh an fear go dtí an ait a raibh an teach aige. D'imthigh an buachaill leis agus cuaid sé isteach i siopa agus d'ol sé cupan tae d'imtig sé leis ar a bealach agus cuaidh sé abaile ag a mathair. Nuair a cuaidh sé isteach sá teach aicí. Cuir sí failte roime agus d'fiafruigh an bean dé ar diol sé an mbó. Dubhairt sé leí gur díol. D'imthigh sé leis aríst. Lár ná barde agus d'fág sé a máthair sá teach leí féin. Aon oidhche amáin

8adh Deireadh Foghmhair 1938
Sgéal.
Bhí bean agus fear ann fadó. Gach oidhche thagadh fear agus sheasadh sé amach ar aghaidh an dorais. Ní labharfadh an fear ná an bean leis. An oidhche seo tháinig an fear ag an doras agus beirt bhan leis. Bhí cathaoir an duine ag na mná agus leag siad an dá cathaoir sa mbúaile a bhí amach ar aghaidh an tighe. An bhean a bhí sa teach. Bhí beirt ingin agus mac amháin basaíghthe leis an mnaoi. Agus bhiad sin iad a bhí ag tríal uirthí. Tháinig siad isteach agus labharadar agus labar an fear agus an bhean leo. Chuaidh an fear agus an bean amach féachaint céard a cuir siad sa mbuaille.

Nuair a bhí sé i amuig i lár na locha. "Mise" adeir an tailliur "an té a goid an bhean agus tá an t-airgead agam." "O, tá an mí-áth ort" adeir an sagart agus chaith sé an sagart insan loch. Agus cuaidh sé féin isteach tháinig an sagart isteach agus dubhairt sé an tAifreann. Tháinig an tailliúr ag an Aifreann. Bhí gach duine ag rádh go mballeadh an sagart é. Acht níor bhuail an sagart é.
Máire Ní Chonghaile

Tháinig na daoine ar maidin ar thóir na sean mná agus ní raibh sí ann. Bhí iongnad ortha agus dubhairt siag gurbh iad na sidheóga a ghoid i. Cuaidh cuile duine ag cuartú na mná. Bhí an taillúir féin ag cuartú agus fhios aige go maith cá raibh sí. Dubhairt an sagart go raibh sé in am aige an t-Aifreann a rádh. Bhí loch mhór ann agus dubairt an Sagart dó dtiochfadh sé treasna na locha go mbeadh sé inam Aifreann agus dhá dtiochfad sé an bóthar go mbead sé thar am air. Tháinig an tailliúr go dtí an sagart agus dubairt se leis an sagart. "Tabartfad mise treasna tú ar mo druim." Cuaidh an sagart ar drum an tailliur agus amach leis an taillur sa loch.

Tháinig na daoine ar maidin ar thóir na sean mná agus ní raibh sí ann. Bhí iongnad ortha agus dubhairt siag gurbh iad na sidheóga a ghoid i. Cuaidh cuile duine ag cuartú na mná. Bhí an taillúir féin ag cuartú agus fhios aige go maith cá raibh sí. Dubhairt an sagart go raibh sé in am aige an t-Aifreann a rádh. Bhí loch mhór ann agus dubairt an Sagart dó dtiochfadh sé treasna na locha go mbeadh sé inann Aifreann agus dhá dtiochfad sé an bóthar go mbead sé thar am air. Tháinig an tailliúr go dtí an sagart agus dubairt se leis an sagart. "Tabartfad mise treasna tú ar mo druim." Cuaidh an sagart ar drum an tailliur agus amach leis an taillur sa loch.

6adh Deireadh-Fogmhair 1938
Sgéal
Bhí seanbhean in Inismeadhóin fadó. Thíos i dtráigh teach a bhí an teach aice. Ní raibh duine ar bith sa teach acht í féin. Fuair sí bás agus tháinig daoine ar a tóir san oidhche. Bhí táilliúr sa n-áit freisin agus bhí fios aige go raibh go leor airgid ag an t-sean-bhean agus ba mhaith leis an t-airgid a bheit aige féin. Chuimnigh sé ar chleas leis na daoine a chuir as an teach. Fuair sé píosa gucí agus las sé é, agus sheas sé amach ar aghaidh na fuinneoige agus scanruigh na daoine agus rith siad amach as an teach agus rith siad abhaile mar cheap siad gur sidheogha a bhí ann. Nuair a bhí na daoine imthighthe cuaidh an tailliúr isteac sa teach agus ghoid sé an t-airgead agus chuir sé an bean i bhfalach

3adh Deireadh-Foghmhair 1938
Sgéal
Bhí fear agus bean ann aon uair amháin. Bhíodh siad ag obair go han-maith. Aon oidhche amháin cuaidh an bhean ag an tobar. Nuair a bhí sí ag dul amach an doras casadh sideóga dhí. D'fiafruigh ná sideóga dhí cá raibh sí ag dul. Dubairt sí leo gur ag an tobar a bhí sí ag dul. Cuadar isteach sá teach annsin. D'imthigh an bhean annsin ag an tobar uatha. Ag teacht o'n tobar dhí casadh fear dhí ar an mbóthair. D'fiafruigh an fear dhí a casadh ná sideóga dí. Dubhairt sí leis go raibh siad sá teach agus go raibh siad ag sniomh olanna dhí. Dubhairt an fear leí a rat leis ná sideóga go raibh cnoch-meadh rí lasaidh agus annsin dubhairt sí leo é. Agus d'imtigheadar annsin. Marach annsin beath an fear agus an bean marbhu aca.Máire Ní Chongaile

3adh Deireadh-Foghmhair 1938
Sgéal
Do bhí fear fadó ann. Bhí sé amuigh ins an oidhche ar cuairt agus nuair a bhí sé ag teacht ó cuairt chuaid sé thar theach na sidheóg. Oidhche samna do bhí ann agus do bhíod na sideoga bailighte le chéile an oidhche sin. Nuair a cuaidh an fear thar an teach d'airigh sé na sidheoga istig. Sheas sé suas tamaill beag agus chuir sé cluas ar féin ag éisteacht leo. Do bhí an doras ar oscail aca agus bhreathnuidgh an fear isteach orra. Do bhí siad ag déanamh spórt agus ag rinnce doibh féin. Do chuaid an fear isteach i ngan-fhios dóib agus chuaidh sé ag déanamh spóirt in éifeacht leo. Do bhí téad aca agus iad ag deanamh spóirt leis. Do ghoid an fear an téad na sidheoga agus abhaile leis. Chuaidh na sidheoga amach na diadh ach bhí sé ag baile an uair sin agus sin é deire an sgéil sin.
Sorcha Ní Conghaile

ceart" a déir Máirín. "Tá go maith" a déir an máthair. D'itmigh sí leí ansin agus níor táinigh sí go dtí i níos mo. Nuair a cuaidh sí abhaile thosaigh sí ag innseacht an sgeal dá fear. Lá'n na bhaireach, bhí an sagair le teacht. Tug siadh luach aifreann do'n sagart agus gach ám a téighead an bean ag na muca san oidhche ní raibh sí le feiceál timceall ann.Máire Ní Fláithbheartaigh

3adh Deireadh Foghmhair
Sgéal
Bhí bean ann fadó a bhí sí pósta ag fear meadh. In Inis Meadhoin sead bhí an bheirt aca 'na gcomnuidhe. Bhí ingean aca. Máirín an t-ainm a bhí uirthi. Bhí sá fiche bliadain d'aois nuair a fuair sí bás. Gach oidche nuair a bhíodh a máthair ag caitheamh fataí an t-suipéir ag na muca bíodh an bean air an gclaidhe ag breatú uirti. Ní innstigheadh sí dá fear dada na taobh. Oidhche amháin labair sí leis an mbean ar an gclaidhe. "An tú mo Mháirín" a déir an máthair leí. "Is mé," a déir sí. "Céard atá do d'congbháil as na flaithis?" "Tá aon rudh amháin a mháthair mo congbháil as." "Nuair a bhí mé ar an saoghal seo, do bhí mé ag chur go leor snáth amuigh, a máthair" a déir sí. "Ar chuala tú ariamh snáth fada na h-uinghce?" "Chuala," a déir an mháthair. "Ach má tugann tú luach aifrean do'n sagart bheidh mise

ann thugh sí leí é. D'imthigh sí leí abhaile annsin ag an máthair. Phós sí buachaill óg agus bhí siad an saidhbhir annsin.Máire Ní Chonghaile

19adh Meadhan-Foghmhair 1928
Scéal
Bhí bean ann fadó agus bhí aon chailín amháin aicí. Aon oidhche amháin d'imthigh an cailín uaithi. Bhí sé an uaigneach ina diad. Ní raibh a fhios ag an mháthair cé an áit a raibh sí. Cuaidh a mháthair ar lorg an chaílín agus ní bfuair sí e. Tháinigh bean isteach lá aici. D'fiafruigh sí dhí an bhfacha sí an cailín. Dubhairt síse nach bhfacad sí í. Do bhí an cailín ag ná sideogha. Aon lá amhain connaich a mháthair í agus í ag dul ag an tobar. Do glaoidh a mathair uirthí. Do rith sí go dtí i. "Cá raibh tú uaim a cailín go dtí seo." "Bhí mé ag ná sideogha agus ce'n fáth gur imthigh tú uaimh chor a bith." Bhí sí féin agus sá mathair sá teach annsin. Chuaidh an cailín ag an siopa lá ag teacht ó'n siopa dhí, chuaidh sí isteach ag sean-bean a bhí sa seomra. Níor rinne an cailín acht breathnú suas sá simléar. Chonnaich sí málaoír

An t-Oíghean ÓirBhí fear i n-Uíbh Ráthach annso fadó agus taidhbhrígheadh tré na chodhladh do, go raibh a thógaint do'n tsaoghal i n-aice le Droichead Maol Luimníghe. D'imthigh sé is chuaidh sé ann agus bhí sé ag cur de síos suas i gcaitheamh an lae go dtí go dtáinig an tráthnóna air. Bhí tigh gréasaídhe i n-aice leis an ndroichead agus bhí an gréasaídhe ag féachaint air i gcaitheamh an lae, agus tháinig truagh aige do, agus chainntig sé é trathnóna. "Táim ag féachaint ort i gcaitheamh an lae" adubhairt an gréasaídhe, "nú cad tá ort nú cad tá ag déanamh trioblóide dhuit." "Neósfad-sa san duit," arsa'n fear. "Taidhbhrígheadh dom tré'm chodhladh

Ar leanamhaint 7adh-3-38ó shoin. Rinne sé coinnle don cheanntar so. Ghearr na daoinibh na luachaire. Thoghadar an luachair mhaith ramhar. Thugadar í go dtí an fear seo. Rinne sé coinnle dí. Phioc sé amach na traithníní maithe, ramhra.Bhain sé an craicheann díobh. Do thiormuigh sé iad cois na teineadh. Cheannuigh sé gréise ón mbuistéar. Go minic cheannuigh sé é ó na daoinibh. D'fhág sé gach coineall ceithre órlaigh ar fhaid. Do leathaigh sé an ghréis isteach i dtubán. Do chuir sé an ghréis ar na coinnlibh. Chuimligh sé iad irs an ngreis. Sul a raibh an ghréis fuar thóg sé amach iad agus ceangail sé iad. D'fhágadar coinnle dó go h-annamh. Go minic d'íocadar é. Mhair sé ar an gcéird shin. Rinne an Siúinéar seastán coinnle doibh. Thug na coinnle solas greasúnta maith.

.An Scoláire:
Éibhlín Ní Chearnaigh,
Ceapánach,
Clúinbhíoráin,
Maghlocha,
Co. Na. Gaillimhe.Ceapadóireacht 27adh-1-38
"Oidhche na Gaoithe Móire"Thug m'athair an sgéal seo dom. Chuala sé é nuair a bhí sé óg. Fuair sé é ó sheanfhear. Chuimhnigh an fear seo ar oidhche na ghaoithe móire. Bhí sé ina stócach an uair sin. Bhí sé ag dul ar sgoil. Ar a naoi a chlog an oidhche sin bhí an ghaoth go láidir. Bhí an spéir an-fhiadhain. Bhí faitchíos ar na daoinibh.

Ar leanamhaint 17 adh-11-37pota beag. Bhí sí dúnta. Bhriseadar an leac. Fritheadar cloch ionghantach istigh ann. Cheapadar gur ór a bhí ann. Rinneadar iarracht é a bhriseadh acht ní rabhadar inann. Bhí sé ag taithneamh cosamhail le ór.Níor choinnigheadar é mar bhí faitchíos ortha roimh na sidheógaibh. Chuireadar isteach ins an bpota arís é. Thocaileadar poll doimhin agus chuireadar an dá chomhrainn agus an pota isteach ins an bpoll. Bhí go leór daoine ar thóir an phota sin, acht ní rabhadar inann é a fhághail. Níor chuir muinntir Uí Mhainnín barraí ins an bpáirc sin ó shoin i leith. An Scolaire:
Mairéad Ní Mhainnín
Leithrinn
Cluinbhíoráin
Maghlocha,
Co. na GaillimheAinm agus seoladh an té a thug an t-adhbhar so dhom:
Bean Uí Ghothraidhe
Páirc
Cluinbhíoráin
Maghlocha
Co. na Gaillimhe

Ceapóireacht 17/11/1937
'Pota Óir i bhFolach'Bhí triúr fear ag obair i bpáirc uair amháin. Tá an pháirc sin suidhte i dTumárd. Tá sí suidhte ar ísleán. Tá eolas agam ar an bpáirc sin. Is le muinntir Uí Mhainnín anois í. Tá sí cosamhail le na páirceanna eile. Níl sean-chaisleán ná sean-fhothracha innti. An tEarrach a bhí ann. Bhíodar ag chur fataí. Ní raibh aon rud curtha ins an bpáirc sin le na blianta roimhe sin. Bhíodar ag obair go dian. I lár an lae thocaileadar amach cónra. Bhí faitchíos ortha, acht marsin féin, bhriseadar an leac. D'oscaileadar í. Bhí sí folamh. Ní fhacadar aon rud clódhbhuailte ar an gcomhrainn. Ní raibh sí lobhtha. Bhí sí tamall fada annsin, acht bhí an cónra leagtha ar an ngainimh.Leanadar ag obair agus ba ghearr gur thógadar amach cónra eile. Bhí sí cosamhail leis an gcéad comhrainn. D'oscaileadar í. Bhí cnámha agus sean-charóg istigh ins an gcomhrainn. Bhí sí déanta de adhmad láidir. Ní raibh aon rud sgríobhtha ar an gcomhrainn.Thosuigheadar ag obair arís agus ní fada gur bhaineadar amach

Ceapóireacht 17/11/1937
'Pota Óir i bhFolach'Bhí triúr fear ag obair i bpáirc uair amháin. Tá an pháirc sin suidhte i dTumárd. Tá sí suidhte ar ísleán. Tá eolas agam ar an bpáirc sin. Is le muinntir Uí Mhainnín anois í. Tá sí cosamhail le na páirceanna eile. Níl sean-chaisleán ná sean-fhothracha innti. An tEarrach a bhí ann. Bhíodar ag chur fataí. Ní raibh aon rud curtha ins an bpáirc sin le na blianta roimhe sin. Bhíodar ag obair go dian. I lár an lae thocaileadar amach cónra. Bhí faitchíos ortha, acht marsin féin, bhriseadar an leac. D'oscaileadar í. Bhí sí folamh. Ní fhacadar aon rud clódhbhuailte ar an gcomhrainn. Ní raibh sí lobhtha. Bhí sí tamall fada annsin, acht bhí an cónra leagtha ar an ngainimh.Leandar ag obair agus ba ghearr gur thógadar amach cónra eile. Bhí sí cosamhail leis an gcéad comhrainn. D'oscaileadar í. Bhí cnámha agus sean-charóg istigh ins an gcomhrainn. Bhí sí déanta de adhmad láidir. Ní raibh aon rud sgríobhtha ar an gcomhrainn.Thosuigheadar ag obair arís agus ní fada gur bhaineadar amach

Ar leanamhaint 20adh-5-38Do lean an cailín eile ag imirt agus nuair a theip uirthí bhí sí amuigh. Do leanadar ag imirt annsin.Bhí cluichí deasa eile acú. Chuaidh na páistí amach ins an bpáirc ins an Samhradh. Rinneadar blaithfhléasganna as nóiníní. Ní raibh blaithfhléasganna le fághail ins na siopaí. Seo é an chaoi a rinneadar iad. Fuaireadar traithnín fada. Bhailigheadar nóiníní. Chuireadar an traithnín trid na nóinínín. Rinneadar blaithfhleasganna marsin.Bhí cluiche eile ag na páistibh. Púcóg an t-ainm a bhí air. D'imir na páistí an cluiche sin gach oidhche. Chuireadar píosa éadaigh ar súilí cailín amháin. Chuaidh na páistí eile i bhfolach. Chuaidh an cailín a bhí an púcóg uirthí ar a dtóir ar fud na cistine. An chéad duine a bheir sí air, chuir sí an púcóg uirthí. Do leanadar marsin ar feadh na hoidhche.

Ar leanamhaint 20adh-5-38os cionn na súl. Rinneadar na málaí marsin. D'fhágadar cnapóg de'n turnip sáithte amach. Rinneadar an srón as. Fuaireadar sgian agus ghearradar poll fada le béal a dhéanamh. Annsin fuaireadar snáth, snáthad, méaracán agus síoda agus rinneadar culaidh éadaigh do'n bhábóig.Bhí cluiche eile ag na cailínibh beaga. CHuadar amach ins an bpáirc. Rinneadar lota ins an mballa. Bhailigheadar píosaí sean soithigh agus sean boscaí. Shocruigheadar iad ar an lota. Rinneadar siopa deas. Sheas cailín ins an siopa. Bhí sí ina Siopadóir. Tháinig na páistí eile chuice ag ceannacht uaithe. Dhíol an Siopadóir na hearraidh dóibh.Bhí cluiche deas ag na cailínibh beaga fadó. "Stacks" an t-ainm a bhí ar gcluiche sin. Chuadar go dtí carnán gainimhe. Thoghadar cúig clocha beaga. Bhí clocha an-bheag agus an-chruinn ag teastáil uatha. Annsin chuaidh beirt aca amach ins an bpáirc. Shuidheadar síos ar an bhféar. Thosuigheadar ag imirt. Thóg cailín amháin na cúig clocha ar bhos a lámh. Chaith sí suas iad. Nuair bhíodar ag teacht anuas rug sí ortha ar chúl a láimhe. Má theip ar an gcailín ceann amháin a bhreith air bhí sí amuigh, agus bhí na cúig clocha ag a compánach.

An Scoláire:
Bríghid Ní Fhloinn
Áthán
Cilchiaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co Na GaillimheAinm agus seoladh an té a thug an tadhbhar so dom
Seán Mágh Fhloinn
Áthán
Cillciaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 20adh-5-38
"Bréagáin agus caitheamh Aimsire"Ins an seanaimsir ní raibh bábóga le fághail ins na siopaibh. Rinne na cailíní a mbábóga féin. Fuaireadar turnip. Bhaineadar an craiceann de. Rinneadar ceann na bábóige as an dturnip. Annsin fuaireadar píosa adhmaid. Rinneadar an cabhail, na cosa agus na lámha leis. Chuireadar dhá pholl ina n-éadan. Fuaireadar suaith. Chuimligheadar é ar na pollanaibh. Sin é an chaoi a rinneadar na súilí. Chuireadar striocracha le suaith

Ar leanamhaint 30adh-3-38sin air mar tá an gort sin ar cúl mo thighe. Tá páirc eile againn agus tá goirtín na leasa mar ainm uirthí. Tá lios ins an bpáirc sin. Tá rian na leasa ins an bpáirc sin, marsin tugaimíd Goirtín Na Leasa uirthí.Tá gort againn agus tugaimíd Gort Na Finne air. Tugtar an t-ainm sin air mar tá an gort sin an-mhaith agus an-shaidhbhir. Tugann sé barraí maithe dúinn. Tá páirc eile againn agus tá an Léanach mar ainm uirthí. Tá an t-ainm sin uirthí mar páirc bog gan aon mhaith innti is eadh í.Tá gort eile againn agus tugtar Páirc Árd air. Tugtar an t-ainm sin air mar tá sé níos áirde ná na páirceanna eile. Tá falla árd timcheall na páirce sin. Tá páirc eile againn agus tugtar aghaidh na gréine uirthí. Tugtar an t-ainm sin uirthí mar bíonn an grian ag taithneamh anuas uirthí gach lá.

An Scoláire:
Eibhlín Nic Diarmada
Áthán
Cillchiaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Mairtín Mac Diarmada
Áthán
Cillchiaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 30adh-3-38
"Áit-Ainmneacha"Tá gort againn sa mbaile agus tá móinín mar ainm air. Tugtar an t-ainm sin air mar bíonn móinfhéar againn ins an bpáirc sin gach bliadhain. Tá páirc eile againn agus tugtar Croc Na gCloch uirthí. Tá árdán i lár na páirce sin. Tá na falla timcheall na páirce sin déanta de clochaibh.Tá gort eile againn agus tugtar an Cúláin air. Tá an t-ainm

Ar leanamhaint 30adh-3-38an phuill sliugadh a tugaimíd air mar tá poll sliugadh i lár na páirce sin. Tugaimíd an t-ainm sin air mar gheall ar sin.Gort íseal a thugaimíd ar pháirc eile. Páirc beag, íseal is eadh í. Níor threabh m'athair an gort sin ariamh agus níl cuimhniughadh aige ar aon fhear a threabh ariamh í.Tá páirc eile againn agus gort púintín atá mar ainm uirthí. Snigheann abha tríd an pháirc seo. Tá go leór púintíní ar bhruach na h-abhann agus sin é an fáth a bhfuil an t-ainm sin uirthí.Tugaimíd gort na Capóga ar ghort eile atá againn. Fásann Capóga in gach áit beagnach ins an bpáirc sin. Tugaimíd an t-ainm sin air ar an ádhbhar sin.

Ceapadóireacht 30adh-3-38
"Áit-Ainmneacha"Tá páirc againn sa mbaile. Gort an ghleann atá mar ainm uirthí. Tugaimíd an t-ainm sin uirthí, mar tá gleann i lár na páirce. Páirc an-íseal is eadh í.Tá páirc eile againn. Clais árd atá mar ainm uirthí mar gheall ar an gclais atá i lár na páirce. Tá an páirc an-árd timcheall an gclaise.Gort an dídean an t-ainm atá ar ghort eile. Tá fáil an-mhór timcheal l an ghuirt, agus tugann an fáil seo forgadh do'n pháirc. Tugaimíd an t-ainm sin air mar gheall ar sin.Tugaimíd gort an ghabhann ar pháirc eile. Bhí gabha ina chomhnuidhe annsin ins an seanaimsir. Bhí teach beag aige annsin. Bhíodh sé ag obair ins an dteach sin.Tá páirc eile againn agus gort na leasa atá mar ainm uirthí. Tá lios ins an bpáirc sin. B'éidear go raibh an Rí ina chomhnuidhe annsin uair amháin. Tá gort eile againn agus gort

Ar leanamhaint 28adh-3-38eile. Sin é an fáth go bhfuil an t-ainm sin uirthí.Tá páirc eile againn agus tugaimíd an lochán uirthí. Bíonn loch beag uisge i lár na páirce ar feadh na bliadhna. Sin é an fáth go bhfuil an lochán mar ainm uirthí.Tá gort eile againn agus tugaimíd Gort an Ghleanna air. Gort an-íseal is eadh é. Tá gleann i lár an ghuirt. Sin é an fáth a bhfuil an t-ainm sin air.An Scoláire:
Mairéad Ní Mhainnín
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. na GaillimheAinm agus seoladh an té a thug an tadhbhar seo dom:
Lucás Ó mainnín
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na Gaillimhe.

Ar leanamhaint 28adh-3-38againn agus tugaimíd Gort na gcruithneachta air. Ní fhásann m'athair aon bharra eile ins ngort seo acht cruithneacht. Fásann cruithneacht go han-mhaith ins an ngort seo. Fásann sí níos fearr ins an ngort seo ná i n-aon gort eile atá againn. Sin é an fáth a dtugaimíd gort na gcruithneachta air.Tá páirc eile againn agus tugaimíd móinfhéar uirthí. Bíonn móinfhéar againn ins an bpáirc seo gach bliadhain. Ní fhaca m'athair nó mo sheanathair aon bharra curtha ins an bpáirc seo. Gheibhimíd go leor féartirm ins an bpáirc sin. Sin é an fáth go bhfuil móinfhéar mar ainm uirthí.Tá páirc eile againn agus Croc Bheaba an t-ainm atá uirthí. Bhí mainistir annsin fadó. Bhí mánaigh ina gcomhnuidhe ins an mainistir sin. Nuair a tháinig Cromail go h-Éirinn sa mbliadhain míle sé céad dachad is a naoi sgcrios sé agus dhóigh sé an mainistir. Níl rian na mainistreach sin le feceáil indiú.Tá páirc eile againn agus tugaimíd páirc árd uirthí. Tá sí níos áirde ná na páirceanna

An Scoláire:
Mairéad Ní Fhloinn
Áthán
Cilciaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Mágh Fhloinn
Áthán
Cillciaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 28adh-3-38
"Áit-Ainmneacha"Tá gort againn sa mbaile. Gort Liaim Mhaoir an t-ainm atá air. Bhí fear ina chomhnuidhe annsin fadó. Liam an t-ainm a bhí air. Maor a bhí ann. Bhí teach beag aige ins an ngort seo. Sin é an fáth go bhfuil Gort Liaim Mhaoir mar ainm air.Tá gort eile againn

Ar leanamhaint 25adh-3-38Níl ann ach riasc. Bíonn na beithidhigh ag inbhear ins an bpáirc sin.Tá páirc eile againn. Tugaimíd claireach árd uirthí. Tá sí suidhte i dTumárd. Páirc an-árd is eadh í. Tá sí níos áirde ná na páirceanna eile.Tugaimíd gort an leasa ar an bpáirc seo. Tá lios ins an bpáirc sin indiú. Bhí caisleán ann san t-sean aimsir.Tá gort eile againn. Tá an carnán mar ainm air. Tá carnán clochaibh i lár na páirce.

Ar leanamhaint 25adh-3-38eile le haghaidh cruithneacht.Tá páirc eile againn. Tá clos an Aifrinn mar ainm uirthí. Tá an pháirc sin suidhte i dTumárd. Tá sí i bhfad ó'n mbóthar. Tá clais an-mhór ins an bpáirc seo. Tá cnuic beaga timcheall na claise. Tugann siad fosgadh maith do'n chlais. Tá an chlais sin tirm i gcomhnuidhe. Is féidir le sluadh mór daoine a bheith ann in gan fhios do'n cheanntar. Ins an sean aimsir nuair a bhí na péin-dlighthe i bhfeidhm ní raibh cead ag na Gaedhil Aifreann a chloisteál. Do bhailigh na Gaedhil isteach ins an gclais. Do léigh an Sagart Aifreann ann. Bhí faitchíos an domhain orra roimh na saighdiúirí. D'fhágadar fear ar an árdán. Bhíodh sé ag faire. Go minic rug na saighdiúirí greim ar na Sagairt, agus do chuireadar iad chun bháis.Tá páirc eile againn. Gort na ceárdchan a thugaimíd uirthí. San am fadó bhí ceárdcha annsin. Bhí seanfhear ina comhnuidhe inaice leí. D'oibrigh sé ins an ceárdcha sin. Thuit an ceárdcha. Níl fothraca ar bith ann indiú.Tá páirc eile againn. Tá an léanach mar ainm uirthí. Talamh íseal is eadh é. Tá an pháirc cosamhail le portach.

An Scoláire:
Máire Nic an Bháird
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom
Pádraig Mac An Bháird
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 25adh-3-38
"Áit-Aimneacha"Tá páirc againn sa mbaile. Tá móinín mar ainm uirthí. Móinfhéar an-mhaith is eadh í. Níor threabh m'athair an pháirc sin ariamh. Ní fhaca sé barraí ag fás ann ariamh. Tá sí suidhte i nGort Garbh. Tá sí ar thaobh an bhóthair.Tá páirc eile againn. Tugaimíd gort na cruithneachtan air. Fásann cruithneacht go maith ins an ngort sin. Tá sé níos fearr ná na páirceanna

Continued 22adh-3-38becoming old maids.The old people had many "pisreóga." If two weddings met, it was a sign of bad luck for the married couple. A married couple would always like to meet a man first especially if he had a squint. If a wedding met a funeral it was a sign of bad luck. When the married pair were entering the house the had to go on their knees at the door. The married woman inside cut the wedding cake over their heads. Then they walked into the house. Then the wedding cake was divided. When the wedding was coming from the Chruch [sic] the people went out to meet them.

An Scoláire:
Mícheál Ó Mulláin
Leithrinn
Cluinbhioráin
Mághlocha
Conndae Na Ghaillimhe.Ainm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Ó Mulláin
Leithrinn
Cluinbhioráin
Mághlocha
Co. Na. GaillimheComposition 22adh-3-38
"Pósaidhthe"The time of the year that we have the most marriages is called the Siraft. It begins on the Seventh of January and ends on Ash-Wednesday. Long ago pelting salt was a great pastime when the Siraft was over. All the young girls who did not get married the people pelted salt at them to keep them from

Continued 21adh-3-38was supposed to have bad luck. If it met a Christening it was supposed to have bad luck. When the Bride was dressing she changes some of her clothes with another girl.The first person they would like to meet was a man with a squint. When the Bride was going out to be married she had to make a cross with the tops of three Rushes and put it into her right shoe. When they came to the door the Bride and Bridegroom knelt at the door and the Cake was cut on top of their heads.The Windows of every house were lit up with Candles. The men met the Wedding a long distance from the house with Wisps. In olden days when a man saw a girl he liked he told another man. They went to the house at night, broke in, and brought the girl away by force.The night of the Wedding the boys gathered together. They put false faces on. They went into the house as "Brighidóg's." They got tea. Sometimes they got drink. They carried a Tin can with them. The people filled it with beer.

An Scoláire:
Eibhlín Nic Diarmada
Áthán
Cillchiaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na. Gaillimhe.Ainm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Mairtín Mac Diarmada
Áthán
Cillchiaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na Gaillimhe.Composition 21adh-3-38
"Pósaidhthe"Most of the people got married at Saraft time. The Saraft finishes on Shrove Tuesday. Any girl who doesn't get married before Ash Wednesday the people throw salt on her.There were a lot of "Pisreóg's" attached to Weddings about one Hundred years ago. If two Weddings met, one of them were supposed to have bad luck. If it met a Funeral it

Continued 18-3-38went on house to the girl's house. They stole her. He brought her home to his mother.At night boys and girls dressed themselves up as "brighidóga." They brought sticks and cans with them. They went to the wedding house. They demanded plenty of drink. They sang and danced all night. All the people enjoyed the fun. They gave them plenty to eat.

Continued 18adh-3-38becoming old maids.The old people had many "pisreóga." It two weddings met it was a sign of bad luck. A married couple would always like to meet a man first especially if he had a squint. If a wedding met a funeral it was a sign of bad luck. It was an unluckey thing if a corpse was in the Church. When the married pair were entering the house they had to go on their knees. The married woman inside cut the wedding cake over their heads. Then they walked into the house. The wedding cake was divided. When the wedding was coming from the Church the people went out to meet it. THey made great bonefires. They threw parafin oil on sheaves of straw and made fires. In a week's time the married couple went to the nearest market place for a days outing. There they met all their friends.If a boy intended to marry a girl he stole her. The night before he told his friends the story. Himself and two of them

An Scoláire:
Caitlín Ní Mhulláin
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Ó Mulláin
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na GaillimheComposition 18adh-3-38
"Pósaidhthe"The time of the year that we have the most marriages is called the Siraft. It begins on the Seventh of January and ends on Ash-Wednesday. Long ago pelting salt was a great pastime when the Siraft was over. All the young girls who did not get married the boys pelted salt at them to keep them from

An Sgoláire:
Seán Ó Conghlaiadh
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Domhnall Ó Conalaigh
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na Gaillimhe

Composition 16adh-3-38
"Pósaidhthe"On that day all the young boys, would throw salt at the young girls. If two weddings meet on the road one of them would have bad luck. If a wedding meets a funeral on the road the wedding would have bad luck. If a wedding met a Christening in the Church it would have bad luck.The Bride would change garments with an other woman before leaving for the Church. The first person they would wish to meet would a man with a squent. In olden days the Bride was stolen. The man who would to get married would go by night and steal the Bride away.

Continued 14adh-3-38Wednesday.In those days there were many "Pirseóga" attached to Weddings. If two weddings met on the road they reckon it would be unlucky. A woman and her daughter would not be allowed at the wedding. Before they went to the Church the Bride got three borrowed articles from another girl. If they met a man with a squint after coming out from the Church they would have good luck. If they met a woman with red hair they would have bad luck.When they arrived home they knelt at the door. The Mother in Law met them. She broke an oatmeal cake over them. Then they both walked into the house. When the wedding was coming all the neighbours met them with wisps. The people lighted big fires on the hills. They had a great party that night. They lighted candles on every window that night.

An Sgoláire:
Séamus Mágh Fhloinn
Átháin
Cillciaráin
Béal Átha na Sluagh
Co na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Mágh Fhloinn
Átháin
Cillciaráin
Beal Átha na Sluagh
Co Na GaillimheComposition 14adh-3-38
"Pósaidhthe"The time of the year we have the most marriages is called Seraft. The marriages took place long ago from the Sixth of January to Ash Wednesday. The period from the Sixth of January to Ash Wednesday is called Seraft. Long ago when a girl did not get married during the Seraft the boys threw salt at her on Ash

Ar leanamhaint 10adh-3-38uair sin. Bhí sé inann coinnle a dhéanamh. Rinne sé coinnle do'n cheanntar seo. Ghearr na daoine luachair. Rinneadar beartí díobh. Cheangladar suas iad le luachair eile. Annsin thugadar iad do'n fear a bhí ag déanamh na coinnlibh.Phioc sé amach na traithníní maithe ramhra. Bhain sé an craicheann díobh. Thiormuigh sé iad cois na teineadh. Fuair sé gréis ó na daoinibh. Go minic cheannuigh sé í ó'n mbuistéar. Do leathaigh sé í. Ghearr sé na coinnle ceithre orlaigh ar fhaid. Chuir sé iad isteach i dtubán. Do leathaigh sé an ghréis anuas ortha. Chuimligh sé iad ins an dtubán. Nuair a bhí an ghréis ortha thóg sé amach iad. D'fhág sé iad i n-áit fhuar. Nuair bhíodar réidh thug sé iad ar ais do na daoinibh a thug na luachra dó. Níor cheannuigh sé an ghréis acht go h-annamh. Thug na daoine an ghreis dó agus rinne sé coinnle dóibh.Rinne an Siúinéar seastán coinnle dóibh. D'íocadar é. Bhíodh sé nó seacht gcinn in gach seastán. Bhí solas greasúnta maith acu annsin. Mhair an céard sin go bhfuaireadar lampaí agus ola. Ní raibh na lampaí sin cosamhail leis na lampaí atá againn indiú.

An Scoláire:
Bríghid Ní Fhloinn
Áthán
Cillciaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Mágh Fhloinn
Áthán
Cillciaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 10adh-3-38
"Coinnle"San sean-aimsear ní raibh lampaí ins an tír seo. Ní raibh ola le fagháil. Ní raibh eolas ag na daoinibh ar ola. Théighidis a gcodladh leis an ngréin agus d'éirighidís leis an ngréin. Solas coinnle an céad solas a bhí aca. Níor tháinigeadar thar sáile. Rinneadar a gcoinnle féin.Bhí fear ina chomnuidhe i nDoiremhór an

An Scoláire:
Ioseph Ó Cearnaigh
Ciapánach
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co Na GaillimheAinm & seoladh an té a tugh an t-adhbhar so dom:
Séamus Ó Cearnaigh
Ciapánach
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co Na Gaillimhe

Ceapadóireacht 8adh-3-38
"Coinnle"San sean-aimsear ní raibh lampaí ola le fagháil. Théighidís a gcodhladh le solus an lae agus d'éirighidís leis an ngréin. Taréis tamaill rinneadar coinnle agus ní tháinigeadar thar Sáile. Rinneadar iad le luachair.Bhí fear ina chomhnuidhe i nDoirín. Rinne sé coinnle do'n ceanntar so. Ghearr na daoine an luachair. Thoghadar amach an luachair mhaith ramhar. Thugadar í go dtí an fear seo.Phioc sé amach traithníní maithe ramhar. Bhain sé an craiceann díobh. Do thiormuigh sé cois na teineadh iad. Cheannuigh sé gréis ó na daoinibh agus ó'n mbuistéar. Do leathuigh sé í. Rinne sé iad ceithre órlaigh ar fhaid. Do leathaigh sé an gréis isteach i dtubán.Chuimligh sé an ghréis ar na luachraibh. Sul a raibh siad fuar thóg sé iad amach. Ceangail sé iad le chéile.

Ar leanamhaint 7adh-3-38ó shoin. Rinne sé coinnle don cheanntar so. Ghearr na daoinibh na luachaire. Thoghadar an luachair mhaith ramhar. Thugadar í go dtí an fear seo. Rinne sé coinlle dí. Phioc sé amach na traithníní maithe, ramhra.Bhain sé an craicheann díobh. Do thiormuigh sé iad cois na teineadh. Cheannuigh sé gréise ón mbuistéar. Go minic cheannuigh sé é ó na daoinibh. D'fhág sé gach coineall ceithre órlaigh ar fhaid. Do leathaigh sé an ghréis isteach i dtubán. Do chuir sé an ghréis ar na coinnlibh. Chuimligh sé iad irs an ngreis. Sul a raibh an ghréis fuar thóg sé amach iad agus ceangail sé iad. D'fhágadar coinnle dó go h-annamh. Go minic d'íocadar é. Mhair sé ar an gcéird shin. Rinne an Siúinéar seastán coinnle doibh. Thug na coinnle solas greasúnta maith.

An Scoláire:
Labhrás Ó Domhnalláin
Seantalamh
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Ó Domhnalláin
Seantalamh
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 7adh-3-38
"Coinnle"Ins an sean-aimsear ní raibh lampaí ag na daoinibh. Ní raibh eolas aca faoi'n ola. Ní raibh ola le fagháil ins an tír. Théighidís a gcodladh leis an ngréin agus d'éirighidís leis an ngréin. Ní raibh lampaí nó coinnle aca.Rinneadar coinnle le luachair. Bhí a mhuinntir ina comhnuidhe i dTumárd, tuairim is dhá chéad bliadhain

Ar leanamhaint 14adh-2-38Bhí faitchíos ortha roimh na protastúnaigh.Bhí sean sgoil i nÁthán an uair sin. Lá amháin bhailigh na comharsanna agus rinneadar an sgoil. Rinneadar na ballaí de dóib. Chuireadar ceann tuighe uirthí. Ní fhuaireadar airgid ó'n Riaghaltas nuair a bhí sí déanta aca mar ní raibh cead aca í a dhéanamh mar sgoil Caitlicigh dob eadh í. Ní raibh trosgán ar bith ins an sgoil. Bhí fuinneóga beaga ar na ballaibh. Bhí seimné maith i gceann an tighe. Ní raibh aon suidheacháin inntí.Shuidh na sgoláirí ar an urlár. Bhí an t-urlár glan agus tirm i gcomhnuidhe. Thug gach sgoláire beart tuighe ar sgoil leo gach seachtmhain. Scaipeadar an tuighe ar an urlár. Go minic sheasadar suas. Bhí teine maith aca i gcomhnuidhe. Thugadar móin ar sgoil leo gach lá. Go minic tháinig na saighdiúirí agus leagadar an sgoil. Bhí an sgoil aca annsin faoi chrann, nó ar chúl claidhe nó i stábla. Go minic mharbhuigheadar an muinnteóir agus na sgoláirí nó chaitheadar isteach i bpiosún iad.Bhí na labhra gann an uair sin. Ní raibh leabhair ag gach sgoláire.

Ar leanamhaint 14adh-2-38Bhí faitchíos ortha roimh na protastúnaigh.Bhí sean sgoil i nÁthán an uair sin. Lá amháin bhailigh na comharsanna agus rinneadar an sgoil. Rinneadar na ballaí de dóib. Chuireadar ceann tuighe uirthí. Ní fhuaireadar airgid ó'n Riaghaltas nauir a bhí sí déanta aca mar ní raibh cead aca í a dhéanamh mar sgoil Caitlicigh dob eadh í. Ní raibh trosgán ar bith ins an sgoil. Bhí fuinneóga beaga ar na ballaibh. Bhí seimné maith i gceann an tighe. Ní raibh aon suidheacháin inntí.Shuidh na sgoláirí ar an urlár. Bhí an t-urlár glan agus tirm i gcomhnuidhe. Thug gach sgoláire beart tuighe ar sgoil leo gach seachtmhain. Scaipeadar an tuighe ar an urlár. Go minic sheasadar suas. Bhí teine maith aca i gcomhnuidhe. Thugadar móin ar sgoil leo gach lá. Go minic tháinig na saighdiúirí agus leagadar an sgoil. Bhí an sgoil aca annsin faoi chrann, nó ar chúl claidhe nó i stábla. Go minic mharbhuigheadar an muinnteóir agus na sgoláirí nó chaitheadar isteach i bpiosún iad.Bhí na labhra gann an uair sin. Ní raibh leabhair ag gach sgoláire.

Ar leanamhaint 18adh-2-38Níor íoc an Riaghaltas na muinnteóirí. Chuile seachtmhain thug gach sgoláire pighinn do'n mháighistir. Ní fhuair sé mórán airgid. Bhí meas mór ag na daoinibh air. D'oibrigh sé ar son a chreidimh agus a thíre. Ní raibh teach nó árus aige. Bhí na daoinibh an-chineálta dó. Thug na feirmeóirí lóistín dó. D'íoc sé iad. Mhúin sé clann an fheirmeóra. Tháinig an Sagart go dtí an sgoil go minic. Níor tháinig an cigre go dtí an sgoil. Fuair an Máighistir bás. Cuireadh é i Boiounagh. Níl raon na sgoile le feiceál indiú mar ní raibh sé déanta de chlochaibh.

Ar leanamhaint 18adh-2-38[rinne-]adar an sgoil. Rinneadar na ballaí le dóib. Chuireadar ceann tuighe air. Ní fhuaireadar airgid ó'n Riaghaltas mar ní raibh cead ag an Riaghaltas aon sgoil Caitlicigh a dhéanamh. Ní raibh trosgán ins an sgoil. Ní raibh acht muinnteóir amháin ann. Bhí fuinneóga beaga ins an sgoil. Ní raibh semné ann. Ní raibh suidheacháin ar bith ins an sgoil. Go minic sheasadar suas.Bhí an t-urlár glan agus tirm i gcomhnuidhe. Thug na sgoláirí beart tuighe ar sgoil gach lá. Sgaipeadar an tuighe ar an urlár. Thugadar móin ar sgoil agus bhí teine mhaith aca. Go minic tháinig na saighdúirí Leagadar an sgoil. Mharbhuigheadar an muinnteóir. Bhí sgoil aca annsin ar chúl claidhe faoi chrann nó i stábla.Bhí na leabhra gann an uair sin. Ní raibh aon leabhair ag na sgoláirí. Bhí paipéar gann freisin. Ní raibh coip-leabhair aca. Ní raibh peann-luaidhe ann an uair sin. Ní raibh aca acht slinne. Sgríobhadar ar na slinne sin. Ní raibh peann ar bith aca. Sgríobhadar le cleití. An uair sin chuadar ar sgoil go dtí go rabhadar fiche bliadhain d'aois.

An Scoláire:
Caitlín Ní Mhulláin
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Ó Mulláin
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na Gaillimhe.Ceapadóireacht 18adh-2-38
"Sean Sgoil"Dinnis m'athair an sgeal seo dom. Chuala sé é ó'n a sheanathair. Céad bliadhain ó shoin ní raibh na sgoileanna go fairsing i n-Éirinn. Bhí go leor sgoileanna ag na protastúnaigh. Ní raibh na Caitlicigh inann dul ar sgoil mar ní raibh aon sgoileanna acha. Bhí an sgoil seo suidhte i Lisheen. Bhailigh na comharsanna agus rinne-

Ar leanamhaint 14adh-2-38Bhí paipéar gann an uair sin freisin. Ní raibh cóip leabhair ar bith aca. Bhí slinne aca. Ní raibh peann aca. Rinneadar a bpinn féin. Bhí pinn cleití aca. Níor sgríobhadar le pinn go rabhadar ins an t-árd rang. Chuadar ar sgoil go rabhadar fiche bliadhain d'aois.Níor íoc an Riaghaltas an muinnteóir. D'íoc na sgoláirí é. Thug gach sgoláirí pighinn do'n mháighistir gach seachtmhain. Bhí meas ag na daoinibh air. D'oibrigh sé ar son Dé agus ar son a thíre. Ní raibh teach aige. Thug na feirmeóirí lóistín dó. Mhúin sé clann an fheirmeóra. Sin é an chaoi a n-íoc sé an loistín.Tháinig an Sagart isteach ins an sgoil go minic mar sgoil Caitlicigh a bhí ann. Níor tháinig an cigre isteach mar ní raibh cead aige. Tháinig tinneas ar an máighistir agus fuair sé bás. Tá sé curtha i gCillchiarain. Bhí go leór leabhra luachmhara aige. Cailleadh a chuid leabhra nuair a bhfuair sé bás. Tá eólas agam ar an áit ina raibh an sean sgoil seo. Níl a raon le feiceál indiú. Ní raibh sí déanta de clochaibh. Tá sgioból annsin indiú.

Ar leanamhaint 14adh-2-38Bhí faitchíos ortha roimh na protastúnaigh.Bhí sean sgoil i nÁthán an uair sin. Lá amháin bhailigh na comharsanna agus rinneadar an sgoil. Rinneadar na ballaí dee dóib. Chuireadar ceann tuighe uirthí. Ní fhuaireadar airgid ó'n Riaghaltas nauir a bhí sí déanta aca mar ní raibh cead aca í a dhéanamh mar sgoil Caitlicigh dob eadh í. Ní raibh trosgán ar bith ins an sgoil. Bhí fuinneóga beaga ar na ballaibh. Bhí seimné maith i gceann an tighe. Ní raibh aon suidheacháin inntí.Shuidh na sgoláirí ar an urlár. Bhí an t-urlár glan agus tirm i gcomhnuidhe. Thug gach sgoláire beart tuighe ar sgoil leo gach seachtmhain. Scaipeadar an tuighe ar an urlár. Go minic sheasadar suas. Bhí teine maith aca i gcomhnuidhe. Thugadar móin ar sgoil leo gach lá. Go minic tháinig na saighdiúirí agus leagadar an sgoil. Bhí an sgoil aca annsin faoi chrann, nó ar chúl claidhe nó i stábla. Go minic mharbhuigheadar an muinnteóir agus na sgoláirí nó chaitheadar isteach i bpiosún iad.Bhí na labhra gann an uair sin. Ní raibh leabhair ag gach sgoláire.

An Sgoláire:
Bríghid Ní Fhloinn
Áthán
Cillciaráin
Béal Átha Na Sluagh
Co. na Gaillimhe.Ainm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Seán Mágh Fhloinn
Áthán
Cillciaráin
Béal Átha na Sluagh
Co Na Gaillimhe.Ceapadóireacht 14adh-2-38
"Sean Sgoil"Thug m'athair an sgéal so dom. Chuala sé é ó'n a sheanathair. Chuaidh a sheanathair ar sgoil go dtí an sean sgoil so. Bhí m'athair ina stócach agus é ag dul ar sgoil nuair chuala sé an sgéal. Céad bliadhain ó shoin ní raibh na sgoileanna go fairsing i nÉirinn. Bhí an Riaghaltas i lámhaibh na Protastúnaigh. Ní raibh cead ag na Caitlicigh a sgoileanna féin a bheith aca.

Ar leanamhaint 11adh-2-38[Ní] raibh cóip leabhair ar bith aca. Bhí slinne acain áit paipéir. Rinneadar a bpinn féin. Rinne siad na pinn so as cleití. Thug siad iad leo chun na sgoile. Rinne an Máighistir na pinn sin. Chuadar ar sgoil go dtí go rabhadar fiche bliadhain d'aois.Níor íoc an Riaghaltas an Máighistir. Gach seachtmhain thug gach sgoláire pighinn dó. Bhí meas mór ag na daoinibh ar an Máighistir. D'oibrigh sé ar son glóire Dé agus Onóra na hÉireann. Ní raibh teach ná árus aige. Thug na feirmeóirí dó. Ní raibh airgid aca chun iad a íoc, agus mhúin sé a gclanna. Sin é an chaoi a n-íoc sé na feirmeóirí.Tháinig an Sagart ar chuairt chuige go minic. Ní tháinic cigre ar chuairte chuige ariamh, mar ní raibh cead aige. Tháinig tinneas ar an Máighistir. Fuair sé bás tobann. Tá sé curtha i nGleannamhágdubh. Nuair fuair sé bás chaill na daoine a chuid leabhra. Bhí deireadh leis an Máighistir annsin. Níl raon an sgoil sin le feicéal indiú. Ní raibh sé déanta de chlochaibh. Tá teach annsin indiú.

Ar leanamhaint 11adh-2-38[Protastún]aigh a dhéanamh de muinntir na hÉireann. Ní raibh na Gaedheal sásta leis an méid sin. Bhí sgoileanna aca in ngan fhios dóibh. Seo í ceann aca agus an cinéal a bhí innti.Bhí ceann aca suidhte i Sean-áth. Bhí sé ann céad bliadhain ó shoin. Rinne na comharsanna an sean sgoil sin. Lá amháin bhailigh siad le chéile. Rinneadar na ballaí as dóib agus chuireadar ceann tuighe uirrí. Ní raibh airgid ar bith aca. Ní raibh trosgán ins an teach sin. Ní raibh ach fuinneóga beaga innti. Bhí seimné ar ceann an tighe. Ní raibh suidheacháin ar bith aca.Shuidheadar ar an urlár. Bhí an t-urlár glan agus tirm i gcomhnuidhe. Thuig na sgoláirí beart tuighe leo chuile lá. Do scaireadar an tuighe ar an t-urlár, agus marsin choinnigh siad é glan. Thugadar móin go dtí an sgoil gach maidin freisin. Tháinig na saighdúirí go minic. Do leag siad na sgoileanna. D'éaluigh na sgoláirí agus an muinteóir amach, agus bhí a sgoil aca ar chúl claidhe nó faoi chrann. Do mharbhuigheadar é go minic.Bhí na leabhra an-ghann an uair sin. Ní raibh leabhair ag aoinne ach an Máighistir. Ní

An Scoláire:
Máire Nic An Bháird
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. na GaillimheAinm agus seoladh an té a thug an tadhbhar so dom:
Pádraig Mac An Báird
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. na GaillimheCeapadóireacht 11adh-2-38
"Sean Sgoil"D'innis mo shean-athair an sgéal so dom. Chuala sé é ó'n a athair nuair a bhí sé ina stócach. Céad bliadhain ó shoin ní raibh na sgoileanna go fairsing in Éirinn. Bhí an Riaghaltas i lámhaibh na Protastúnaigh. Ní raibh cead ag na Caitlicigh a sgoileanna féin a bheith aca. Bhí na sgoileanna go léir ag na Protastúnaigh, mar theastuigh uatha Protastún-

Continued 28adh-1-38and carried it over many fields and destroyed them. All the people who heard the noise got up and ran out of the way of the way of the moving bog. All the fowl and sheep and cattle were drowned. The people knocked trees into the river to stop the bog from getting into the bridge. If it got into the bridge the town would be in danger of being drowned.There was a woman living alone in a small house in the middle of the bog. She was deaf. She did not hear the noise. All her cattle were drowned. Herself was drowned. There were Two miles of a road covered by the bog.

An Scoláire:
Labhrás Ó Domhnalláin
Seantalamh
Clúinbhíoráin
Maghlocha
Co. Na. Gaillimhe.Ainm & seoladh an té a thug an t-adhbhar seo dom:
Seán Ó Domhnalláin
Seantalamh
Clúinbhíoráin
Maghlocha
Co. Na. Gaillimhe.Composition 28adh-1-38
"The Moving Bog at Mount Mary"My father told me this story. He told me he went to see it when it happened. The Winter of Nineteen Hundred and Five was a very severe Winter. It happened in the Month of February. One night about midnight all the people were awakened by a great noise. It happened in Ballygar in the village of Mountmary. When all the people got up, all the land was covered with bog. The river got under the bog

Lá le PádraigLá saoire bliantamhail iseadh Lá le Pádraig. Caiteann gach duine píosa seamróige an lá úd mar is leis an t-seamróig a mhúin Naomh Pádraig Rún na Tríonóide dúinn.Fadó théigheadh na daoine isteach go dtí tig tabhairne agus fluicheadh siad an tseamróg istig le h-uisge beatha agus bídís ag ól is ag ól go dtí go mbídís bog meidhreach. Caithidís cláirseacha ar a gcota. Iad féin a deineadh na cláirseacha. Do bheirid ubh agus priocaidís a lámha le biorán. Asnsan deinidís an buidheachán agus an fhuil do mheascadh. Cuiridís ar a muilte é. Ba dheas leath iad d'fheiscint an lá san nuair a bhíodh siad déanta suas aca.Páganaigh do beadh na Seana Ghaedhil. Ní raibh fhios aca mar gheall ar Dia. D'abhradís an ghrian, an ghealach, agus na réalta. Sara bhfuair Naomh Padráig bás dubhairt sé ná gcaillfeadh Éire creideamh Críost go deó. Níor tháinig Naomh Pádraig riamh go Ciarraidhe ach dheirtear gur bheannuigh sé uaibh é.Sé m'athair Mícheal Ó Seághda ó Chalathanuisge a innis an sgeal so dom.

Ar leanamhaint 27adh-1-38a chlog thosuigh an bháisteach. Shéid an ghaoth uisge na fairrge isteach roimpí. Ar maidin ní raibh ach na ceithre ballaí ina seasamh. Bhí na stábla leagtha síos. Bhí na beithidhigh agus na caoirigh báidhte.Ar maidin d'éaluigh an buachaill seo go dtí an sgoil. Bhí brón air nuair chonnaic sé í, mar ní raibh aon dhiobháil déanta lei.

Ar leanamhaint 27adh-1-38Cheapadar go raibh stoirm gaoithe ag teacht.Ins an tráthnóna bhí an ghaoth ó'n taobh thiar theas. Bhí sgannradh ar na daoinibh. Bhí sé ag éirighe níos measa gach leath-uair. Bhí scamaill dubha, dorcha ins an spéir. Bhíodar ag rith treasna na spéire. Bhí an ghaoth ag séidiughadh go láidir. Ar a deich a chlog bhí sé an-fhiadhain.An uair sin bhí na tighthe beag agus ceann tuighe ortha. Bhí na daoine beagnach marbh. Scuab sé ceann an tighe lei. Leag sé na préamhaca. Bhris sé na fuinneóga agus na dóirse. Ní raibh fághtha ach na ballaí. Bhí an ghaoth go h-uathbhásach. Ní raibh na daoine inann a nghuth féin a chloisteál.Ní rabhadar inann a bpaidreacha a rábh. Taréis tamaill tháinig teinntreach aisteach. Sheas gach splanc leathuair beagnach ins an speir. Bhí solus breádh taobh amuigh. Cheap na daoine go raibh deireadh an domhain ag teacht. Sheas an fear seo agus a mháthair faoi stuagh dorais an t-Seómra. Bhíodar dall leis an teinntreach.Ar a dó dhéag

.An Scoláire:
Éibhlín Ní Chearnaigh,
Ceapánach,
Clúinbhíoráin,
Maghlocha,
Co. Na. Gaillimhe.Ceapadóireacht 27adh-1-38
"Oidhche na Gaoithe Móire"Thug m'athair an sgéal seo dom. CHuala sé é nuair a bhí sé óg. Fuair sé é ó sheanfhear. Chuimhnigh an fear seo ar oidhche na ghaoithe móire. Bhí sé ina stócach an uair sin. Bhí sé ag dul ar sgoil. Ar a naoi a chlog an oidhche sin bhí an ghaoth go láidir. Bhí an spéir an-fhiadhain. Bhí faitchíos ar na daoinibh.

Ar leanamhaint 14adh-1-38Cúpla bliadhain o shoin fuaireadar fothracha a thighe ins an bportach nuair bhíodar ag déanamh bhóthair.

Ar leanamhaint 13adh-1-38a athair ina Ghrésaidhe maith freisin, acht ní raibh sé comh maith lena mhac. Fuair sé bás nuair a bhí a mhac an-óg. Chuaidh an cáil amach air. Bhí sé comh maith gur tháinig na daoine ó chuile áit lena gcuid bróg a dheisuighadh. Ní raibh gréasaidhe níos fearr ins an gCondae ná é.Lá amháin chuaidh sé go Tuaim. Bhí aonach ann an lá sin. Bhí bó uaidh. Chuaidh sé chun an aonaigh. Cheannuigh sé an bhó. Ins an tráthnóna bhí sé ag gaisge. Chas fear eile air. Gréasaidhe a bhí ann freisin. Bhí sé as Condae Muigheo. Bhí sé ag ól leis an nGréasaidhe as Mhuigheó. D'éirigh achrann eatorra. Thosuigh siad ag troid. Rinne na fir síothchán. Shocruigheadar péire bróga a dhéanamh agus go mbeadh an bhuaidh ag an bhfear a dhéanfadh an péire b'fhearr.Chuadar abhaile. Rinneadar amhlaidh. Chuadar go Tuaim arís. Ní raibh bróga maithe ag Gréasaidhe Mhuigeo. D'ionnsuigh sé é. Ba beag nar mharbhuigh sé é. Chuaidh sé abhaile go Lisheenhelta, agus é beagnach marbh. Níor éirigh leis ina dhiaidh sin. Tháinig tinneas air. Fuair sé bás cúpla mí ina dhiaidh sin. Ní raibh aon Ghréasaidhe maith in nGaillimh ó shoin.

Ceapadóireacht 14adh-1-38An Scoláire:
Máire Nic An Bháird,
Leithrinn,
Cluinbhioráin,
Maghlocha.
Co. Na Gaillimhe.Ainm agus seoladh an té a thug an t-adhbhar dom
Pádraig Mac An Bháird
Leithrinn
Cluinbhioráin
Maghlocha
Co. Na Gaillimhe.Ceapadóireacht 14adh-1-38
"An Gréasaidhe"Uair amháin bhí fear ina chomhnuidhe i Lisheenhelta. Gréasaidhe a bhí ann. Ní raibh feirm tailimh aige. Mairtín De Búrca an t-ainmh a bhí air. Bhí sé pósta. Bhí a bhean ina chomhnuidhe leis. Ní raibh clann aige. Bhí teach beag aige. Bhí an teach sin suidhte i lár portaigh. Bhí sé an-bhocht. Gréasaidhe an-mhaith a bhí ann. Bhí

Ar leanamhaint 11adh-1-38An Scoláire:
Máire Nic An Bháird,
Leithrinn,
Cluinbhioráin,
Maghlocha.
Co. Na Gaillimhe.

Ar leanamhaint 11adh-1-389. Nuair bhíonn an deatach ag dul suas an seimné cam bíonn droch aimsir ag teacht.10. Nuair na néalta ag dul treasna na spéire bíonn stoirm ag teacht.11. Nuair bhíonn an gealach ina luighe ar a druim bíonn droch aimsir ag teacht.12. Nuair chíonn na daoine na preacháin bíonn fhios aca go bhfuil aimsear breágh ag teacht.13. Nuair bhíonn na fáinleóga ag eiteall go híseal bíonn droch aimsir ag teacht.

Ar leanamhaint 11adh-1-383. Má labhrann an chuach ar chrann gan duilleóg díol do bó agus ceannuigh arbhar.4. Tugann an chuach an aimsir breágh leí.5. Nuair bhíonn fáinne timcheall an gealaigh bíonn droch aimsir ag teacht.6. Má théigheann an ghrian aníos dearg bíonn aimsear breágh ag teacht.7. Má théigheann an ghrian aníos agus néalta dubha timcheall uirrí bíonn fearthainn ag teacht.8. Nuair bhíonn an deatach ag dul suas díreach as an seimné bíonn aimsear breágh ag teacht.

Ar leanamhaint 10adh-1-38breágh ag teacht.15. Nuair a bhíonn an cat ag sgríobadh bíonn stoirm ag teacht.An Scoláire:
Bríghid Ní Fhloinn
Áthán,
Cillchiaráin,
Béal Átha Na Sluagh
Co. Na GaillimheCeapadóireacht 11adh-1-38
"Comharthaí na h-Aimsire"1. Nuair shéideann an ghaoth adtuaidh tugann sí sneachta leí.2. Nuair bhíonn drúcht ar an talamh ar maidin an ghaoth ó'n taobh thoir ag séidughadh agus dath gorm ar an spéir bíonn aimsear breágh againn.

Ar leanamhaint 10adh-1-38bíonn fearthainn ag teacht.10. Nuair a bhíonn an madadh ag ithe féir bíonn fearthainn ag teacht.11. Nuair a thagann an spideóg go dtí an doras bíonn sneachta ag teacht.12. Nuair luigheann na preacháin ar na gcnoc bíonn aimsear breágh ag teacht.13. Nuair a bhíonn tuath ceatha ar maidin bíonn fearthainn ag teacht.14. Nuair a bhíonn tuath ceatha san oidhche bíonn aimsear

Ar leanamhaint 10adh-1-384. Nuair a bhíonn dath copair ar na néalta bíonn fearthainn ag teacht.5. Nuair a bhíonn gaoth fhuar ó'n taobh ó dheas bíonn fearthainn ag teacht.6. Nuair a bhíonn an dubhánalla ag lámhcán ar an mballa bíonn fearthainn ag teacht.7. Nuair a bhíonn an deatach ag dul suas díreach ar an seimné bíonn aimsear breágh ag teacht.8. Nuair a thagann na faoilleáin bíonn fearthainn agus stoirm ag teacht.9. Nuair a bhíonn an madadh ina chodladh ar feadh an lae

An Scoláire:
Ioseph Ó Cearnaigh,
Ceapánach,
Cluinbhioráin,
Maghlocha,
CO Na Gaillimhe.Ceapadóireacht 10adh-1-38
"Comharthaí na h-Aimsire"1. Nuair a bhíonn na néalta ag rith ins an spéir bíonn stoirm ag teacht.2. Nuair a bhíonn na fáinleóga ag eiteal go h-íseal bíonn fearthainn ag teacht.3. Nuair a bhíonn néalta dearga ins an spéir bíonn aimsear breágh ag teacht.

Ar leanamhaint 20adh-12-377. Nuair thagann an chuach bíonn aimsear breágh againn.8. Má labhrann an chuach i gcrann gan duilleóg díol do bhó agus cheannuigh arbhar.9. Nuair bíonn an ghaoth ag séidiughadh ó'n oirthear bíonn sneachta againn.10. Nuair thagann na géana fiadna bíonn sioc ag teacht.11. Nuair bhíonn an ghaoth ó'n deasceart bíonn fearthainn againn.12. Nuair thagann na préacháin bíonn an aimsear breágh.

2. Nuair bhíonn na scamaill ag rith ins an spéir bíonn fhios ag na daoinibh go mbeadh aimsear fliuch againn.3. Nuair bhíonn fead ins an ngaoith bíonn fearthainn ag teacht.4. Nuair bhíonn an ghaoth adtuaidh ag séidiughadh bíonn sio ag teacht.5. Nuair bhíonn an ghaoth ó'n iarthar bhíonn aimsear breágh ag teacht.6. Ins an tráthnóna má bhíonn an ghrian dearg ag dul síos bíonn aimsear breágh ag teacht.

Ar leanamhaint 20adh-12-3712. Nuair bhíonn an ghealach ina luighe ar a druim bíonn fearthainn ag teacht.13. Nuair bhíonn súilí na muice dearg bíonn fearthainn againn.An Scoláire:
Éibhlín Ní Chearnaigh
Ciapánach,
Cluinbhíoráin,
Maghlocha,
Co. Na Gaillimhe.Ceapadóireacht 20adh-12-37
"Comarthaí Na h-Aimsire"1. Nuair thagann na faoileáin bíonn aimsear fliuch ag teacht.

Ar leanamhaint 20adh-12-376. Nuair thagann an chuach bíonn aimsear breádh againn.7. Má labhrann an chuach i gcrann gan dilleóg díol do bhó agus cheannuigh arbhar.8. Nuair eiteallann na fáinleóga íseal bíonn fearthainn againn.9. Nuair shéideann an ghaoth adtuaidh tugann sí an sioc léi.10. Nuair bhíonn an ghaoth ag séidiughadh ó'n oirthear bhíonn sneachta againn.11. Nuair thagann na géana fiadhna bíonn sioc ag teacht.

Ceapadóireacht 20adh-12-37
"Comarthaí Na h-Aimsire"1. Nuair thagann na faoileáin bíonn aimhsear fliuch ag teacht.2. Nuair bhíonn na scamaill ag rith ins an spéir bíonn fhios ag na daoinibh go mbeadh aimsear fliuch againn.3. Nuair bhíonn fead ins an ngaoith bíonn fearthainn ag teacht.4. Nuair bhíonn an deatach ag dul suas díreach ar an seimné bíonn fearthainn ag teacht.5. Ins an tráthnóna má bhíonn an ghrian dearg ag dul síos bíonn aimsear breágh ag teacht.

Ar leanamhaint 17adh-12-37tugann sí an fhearthainn leí.13. Nuair thagann an spidóg go dtí an doras bíonn sneachta againn.14. Nuair a bhíonn na crutaigh ag caoineadh bíonn fearthainn againn.15. Nuair chloiseann na daoine na gaoithe ag feadughadh bíonn fhios aca go bhfuil fearthainn ag teacht.An Scoláire:
Caitlín Ní Mhulláin,
Leithrinn,
Cluinbhioráin,
Maghlocha
Co. Na Gaillimhe

Ar leanamhaint 17adh-12-376. Nuair a bhíonn an deatach ag dul suas díreach ar an seimné bíonn aimsear breágh ag teacht. 7. Nuair a bhíonn an ghealach ina luighe ar a druim bíonn aimsear breágh againn.8. "Má labhrann an chuach ar chrann gan duilleóg díol do bhó agus ceannuigh arbhar."9. Nuair a bhíonn na scamaill ag rith treasna na spéire bíonn stoirm ag teacht.10. Nuair a bhíonn an spéar íseal agus néaltach bíonn fearthainn ag teacht. 11. Nuair eiteallann na Fáinleóga íseal agus inaice an tailimh bíonn fearthainn againn.12. Nuair shéideann an ghaoth ó dheas

Ceapadóireacht 17adh-12-37
"Comarthaí Na hAimsire"1. Nuair shéideann an gaoth adtuaidh, tugann sí sneachta leí.2. Nuair thagann an chuach tugann sí an aimsear breágh leí.3. Nuair a bhíonn tuathceatha ins an spéir thiar fearthainn againn.4. Nuair luigheann na Faoileáin ar an talamh bíonn fearthainn againn.5. Nuair chloiseann na daoine na géanna fiadhana bíonn fhios aca go bhfuil sioc ag teacht.

Ar leanamhaint 7adh-12-37siad air.Chuir siad isteach i mála é. Bhíodar gh'á iomchur é go dtí an loch. Chas stráinséir orra. Do leagadar an mála ar an mbóthar. Do rith siad isteach i gcoill. Amadán a bhí ann. Do leig sé amach an fear a bhí ins an mála. Chuaidh é féin isteach ins an mála. Bhí áthas air. Cheap sé go raibh sé ag dul go Flaitheas. Chuaidh an fear a bhí ins an mála i bhfolach. Chaith an beirt an mála isteach ins an loch. Bhí na beithidhigh ag an bhfear saidhbhir.Nuair d'éirigh siad ar maidin bhí iongnadh orra. Bhí sé sa mbaile roimhe. Cheap siad go raibh sé báidhte. Bhí go leór beithidhigh aige. Dubhairt sé go bhfuair sé iad ar thóin an locha. Chuaidh siad go dtí an loch. Do léim fear amháin isteach ins an loch. Ní fhuar sé beithidhigh. Thosuigh sé ag glaodhach. Níor thuig an fear eile é. Do léim sé isteach ins an loch, le cabhair a thabhairt do'n fhear eile. Bhí an beirt báidhte. Chuala an fear eile an sgéal. Bhí áthas air. Chuaidh sé go dtí an loch. Ní fhaca sé aon amharc orra. Bhí go leór airgead aige ar feadh a shaoghail. Bhí an beirt imtighthe. Ní bhac aon duine leis: Mhair sé go sona sásta ó shoin i leith.

Ar leanamhaint 7adh-12-37d'éirigh sé agus chonnaic sé an laogh marbh, bhí brón air. Ní raibh fhios aige cé'n chaoi a bhfuair sé bás. Bhí sé ag ceapadh gur mharbhuigh an beirt é. Ní raibh sé cinnte. Níor labhair sé nó níor bhac sé leo.Bhain sé an craiceann de'n gamhain, agus d'fhill sé é. Chuir sé corp an ghamhna. Ghléas sé an capall agus chuaidh sé go Tuaim. Ar a bhealach go Tuaim luigh snag breac ar an gcraiceann. Rug sé air. Nuair tháinig sé go Tuaim chuaidh sé isteach i dteach ósta. Bhí gloine uisge beatha uaidh. D'iarr sé é ar an siopadóir. Thug sé an deoch dó. Níor ól sé é. Bhain sé sgréach as an snag-breac. Dubhair an fear go ndubhairt an t-éan nach raibh ins an ngloine ach uisge beatha gan mhaith. Dubhairt sé freisin gur bhagair an t-éan gan an deoch a ól. Chreid sé é. Theastuigh uaidh an snag-breac a fhaghail. Do dhíol sé é do'n siopadóir. Thug sé sparán óir ar an snag breac.D'imthigh sé abhaile annsin. Dubhairt sé go bhfuair sé an t-óir ar an gcraiceann. Chreid siad é. Mharbhuigh siad ngamhna. Bhain siad an craiceann dhíobh. Do dhíoladar é. Ní fhuaireadar ach leath-choróin air. Bhí fearg orra. Shocruigheadar é a mharbhú. Rug

An Scoláire:
Máire Nic an Bháird,
Leithrinn,
Cluinbhioráin,
Maghlocha,
Co. na Gaillimhe.Ainm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Mairéad Bean Uí Mhulláin,
Leithrinn,
Cluinbhioráin,
Maghlocha,
Co. na Gaillimhe.Ceapadóireacht 7adh-12-37
"Éad"Bhí triúir fear ina gcomhnuidhe ins an bparóiste seo ins an sean aimsear. Bhí beirt aca bocht agus bhí an tríomhadh fear saidhbhir. Bhí éad ar an mbeirt. Theastuigh uatha deireadh a chur lena chuid saidhbhris. Oidhche amháin shocruigh siad a bheithidhigh a mharbhú. Tháinigeadar i lár na hoidhche. Mharbhuigheadar gamhain air. Nuair

Ar leanamhaint 30adh-11-37ortha mar ghoid na fir an pota. Ní fuair aon duine an pota sin ariamh ó shoin. Bhí faitchíos orra roimh na sidheógaibh.D'innis m'athair an sgéal sin dom. Chuala sé é ó'n a sean-athair nuair bhí sé óg. Tá eolas agam ar an bpáirc sin. Tá sé cosamhail le na páirceanna eile. Níl fothracha nó lios ann chor ar bith.

Ar leanamhaint 30adh-11-37ortha mar ghoid na fir an pota. Ní fuair aon duine an pota sin ariamh ó shoin. Bhí faitchíos orra roimh na sidheógaibh.D'innis m'athair an sgéal sin dom. Chuala sé é ó'n a sean-athair nuair bhí sé óg. Tá eolas agam ar an bpáirc sin. Tá sé cosamhail le na páirceanna eile. Níl fothracha nó lios ann chor ar bith.

Ar leanamhaint 30adh-11-37iongnadh ortha. Bhí an pota dúnta. D'osclaidear an pota. Bhí píosa óir agus óir ins an bpota. Bhí áthas orra. Choinnigheadar na rudaí. Choinnigh fear amháin an píosa óir agus choinnigh an fear eile an t-óir. Do leanadar ag obair go dtí an tráthnóna. Annsin chuadar abhaile. Bhíodar an-shásta. D'innis siad an sgéal dó na comharsannaibh. Bhí iongnadh orra freisin. Chuadar a codhladh an oidhche sin. Níor chodluigheadar. Chualadar torann ins an seómra ar feadh na hoidhche. Ní raibh faitchíos orra an chéad oidhche. Chualadar an torann céadhna trí oidche ina dhiaidh a chéile. Tháinig faitchíos orra annsin. Bhíodar bocht agus níor thaithnigh leo sgaradh leis an t-óir. Bhí faitchíos orra roimh na sidheógaibh.An cúigeadh lá bhíodar tuirse, mar ní raibh nead codhlata aca le cúig oidhche. Chuireadar an t-óir ins an bpota. Chuadar go dtí an cnoc. Thocail siad poll. Chuir siad an pota isteach ins an bpoll sin. Do dhún siad an poll arís. Tháinigeadar abhaile. Tamall ina dhiaidh sin tháinig tinneas ortha. Fuaireadar bás tobann. Deirtear gur mharbhuigh na sidheóga iad. Bhí faitchíos ortha roimh na sidheógaibh. Bhí fearg

An Scoláire:
Máire Nic an Bháird
Leithrinn
Cluinbhíoráin
Maghlocha
Co. na GaillimheAinm agus seoladh an té a thug an t-adhbhar dom:
Pádraig Mac an Bháird
Leithrinn,
Cluinbhioráin,
Maghlocha,
Co. na GaillimheCeapadóireacht 30adh-11-37
"Pota Óir"Bhí beirt fhear ag obair i nDoiremhór. Tá Doiremhór suidhte i bparóiste Cluinbhioráin. Bhíodar ar thóir gainimhe. Rinneadar poll ins an gcnoc. Chartuigh siad suas an ghainimh. Rinneadar carnán dí inaice an cnuic. Bhíodar ag obair ar feadh an lae. I lár an lae tháinigeadar go leach mhór. Do leanadar ag obair. Thógadar suas an leach. Chonnaiceadar pota faoin leic. Bhí

Ar leanamhaint 24adh-11-37bhfear. Taréis tamaill tháinig sé suas leo. Do stad na fir. D'órduigh an cat dóibh a theacht arais agus an cloch a cur síos. Tháinigeadar arais. Chuaidh an cat dubh síos ins an bpoll arís. Chuireadar an cloch isteach ins an bpoll. Dhúnadar an poll annsin. Deirtear go bhfuil pota annsin agus go bhfuil sé lán d'ór. Má théigheann aon duine annsin nuair a bhíonn Aifreann ann gheobhaidh sé an pota óir.

Ar leanamhaint 24adh-11-37d'airigheadar rud cruaidh ins an talamh. Cheapadar gur cloch a bhí ann.Thosuigheadar ag tocailt. Rinneadar poll doimhin. Thóigeadar amach cloch mhór. Leanadar ag tocailt. Tháinig faitchíos ar fhear amháin aca. Níor chabhruigh sé leo. Thosaigh an beirt eile aca ag magadh faoi. D'fhan sé annsin ag breathnughabh ortha. Do lean an bheirt aca ag tocailt. Tháinigeadar go sean phota a bhí an-mhór. Ní rabhadar inann é a thabhairt suas. D'oibrigh siad an-chruaidh ar fad, ach níor éirigh leo. Thug an tríomhadh fear comhairle dóibh, gan bacadh leis an bpota. Níor ghlacadar an comhairle. Do leanadar ag obair. Bhíodar ag dul ar aghaidh go maith sa meadhon lae. Cúpla móiméad eile agus bheadh an pota suas aca. Chualadar torann istigh ins an bpoll. Tháinig faitchíos ortha. Do léimeadar suas. D'fhagadar chuile rud annsin. Ritheadar ó'n bpoll. Do léim cat dubh aníos as an bpoll agus do rith sé ina ndiaidh na

An Scoláire:
Éibhlín Ní Cearnaigh,
Ciapánach,
Cluinbhíoráin,
Maghlocha,
Co. na GaillimheAinm & seoladh an té a thug an t-adhbhar so dom:
Lúcás Ó Mainnín
Leithrinn, Cluinbhioráin
Maghlocha,
Co na Gaillimhe.Ceapadóireacht 24adh-11-37
"An Cat Dubh"Uair amháin bhí triúr fear amuigh ins an bpáirc. Tá an pháirc seo suidhte i lisheenhelta. Tá lisheenhelta suidhte idir Dúnmór agus Gleannamághoubh. Tá sé leathbhealaigh beagnach ón dá bhaile. Tá sean sgéach i lár na páirce. Bhí na fir ag cur fataí. Bhíodar ag obair go dian. Nuair tháinigeadar comhfada leis an sgeich

Ar leanamhaint 17 adh-11-37pota beag. Bhí sí dúnta. Bhriseadar an leac. Fritheadar cloch ionghantach istigh ann. Cheapadar gur ór a bhí ann. Rinneadar iarracht é a bhriseadh acht ní rabhadar inann. Bhí sé ag taithneamh cosamhail le ór.Níor choinnigheadar é mar bhí faitchíos ortha roimh na sidheógaibh. Chuireadar isteach ins an bpota arís é. Thocaileadar poll doimhin agus chuireadar an dá chomhrainn agus an pota isteach ins an bpoll. Bhí go leór daoine ar thóir an phota sin, acht ní rabhadar inann é a fhághail. Níor chuir minntir Uí Mhainnín barraí ins an bpáirc sin ó shoin i leith. An Scolaire:
Mairéad Ní Mhainnín
Leithrinn
Cluinbhíoráin
Maghlocha,
Co. na GaillimheAinm agus seoladh an té a thug an t-adhbhar so dhom:
Bean Uí Ghothraidhe
Páirc
Cluinbhíoráin
Maghlocha
Co. na Gaillimhe

Ceapóireacht 17/11/1937
'Pota Óir i bhFolach'Bhí triúr fear ag obair i bpáirc uair amháin. Tá an pháirc sin suidhte i dTumárd. Tá sí suidhte ar ísleán. Tá eolas agam ar an bpáirc sin. Is le muinntir Uí Mhainnín anois í. Tá sí cosamhail le na páirceanna eile. Níl sean-chaisleán ná sean-fhothracha innti. An tEarrach a bhí ann. Bhíodar ag chur fataí. Ní raibh aon rud curtha ins an bpáirc sin le na blianta roimhe sin. Bhíodar ag obair go dian. I lár an lae thochaileadar amach cónra. Bhí faitchíos ortha, acht marsin féin, bhriseadar an leac. D'oscaileadar í. Bhí sí folamh. Ní fhacadar aon rud clódhbhuailte ar an gcomhrainn. Ní raibh sí lobhtha. Bhí sí tamall fada annsin, acht bhí an cónra leagtha ar an ngainimh.Leandar ag obair agus ba ghearr gur thógadar amach cónra eile. Bhí sí cosamhail leis an gcéad comhrainn. D'oscaileadar í. Bhí cnámha agus sean-charóg istigh ins an gcomhrainn. Bhí sí déanta de adhmad láidir. Ní raibh aon rud sgríobhtha ar an gcomhrainn.Thosuigheadar ag obair arís agus ní fada gur bhaineadar amach